BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA YAŞA GÖRE MOTOR GELİŞİM

Bebeklerde ve çocuklarda genel gelişim aşamalarının bilinmesi, gelişimsel süreçlerinde sınırlılıklar gözlenen çocukların tespit edilmesi ve gerekli erken dönem müdahalelerin yapılması açısından çok önemlidir. Çünkü müdahale programlarının, büyüme ve gelişmenin çok hızlı olduğu dönemde, erken dönemde devreye sokulması çocukların gelişim süreçleri önemli oranda pozitif yönde desteklemektedir. Her bireyin gelişim hızı ve süreci farklı olmakla birlikte 0-5 yaş arasındaki dönemde gözlenen gelişim süreçleri genel olarak şu şekilde özetlenebilir.
0-3 aylık kaba motor becerileri: Sırtüstü ya da yüzüstü yatarken başını çevirebilir, kollarını ve bacaklarını daha kolay bükebilir, ellerini ortada birleştirebilir, bacaklarıyla tekme atabilir. Yüzükoyun yatarken ön kollarından destek alarak başını ve kalçasını havaya kaldırabilir.
İnce motor becerileri: El ve ayak parmaklarını yelpaze gibi açabilir, uzattığın parmağını eliyle kavrayabilir.
4-6 aylık bebek motor gelişimi kaba motor becerileri: Sırtüstü yatarken ayaklarına bakmak için başını kaldırabilir, beşikte ya da bebek arabasında destekle oturabilir. Sert bir zeminde ayakta tutulduğunda, zemine basarak zıplama hareketi yapabilir, sırtüstü yatarken yüzükoyun dönebilir. Bacaklarını kaldırarak dikey tutabilir, seri tekmeler atabilir. Çevresine bakınmak için başını iki yana da çevirebilir, yüzükoyun pozisyonda başını ve göğsünü çok iyi bir şekilde kaldırabilir.
İnce motor becerileri: Yatar pozisyonda havaya kaldırdığı ayaklarını elleriyle kavrayabilir, altıncı aya doğru nesnelere bilinçli olarak uzanmaya başlayabilir.
7-9 aylık bebek motor gelişimi kaba motor becerileri: 10-15 dakika tek başına desteksiz oturabilir. Önünde duran nesneyi almak için bilinçli olarak eğilebilir, tüm bedenini etkin bir şekilde hareket ettirebilir. Yerde yuvarlanabilir, bedenini rahatça döndürebilir. Emeklemeye çalışabilir, kendini yukarı çekip bir desteğe tutunarak ayağa kalkabilir ama geri oturamaz.
İnce motor becerileri: Parmaklarıyla nesneleri işaret edebilir, baş ve işaret parmağıyla nesneleri kavrayabilir.
9-12 aylık bebek motor gelişimi kaba motor becerileri: Yerde uzun süre oturabilir, yatar konumdan oturur konuma geçebilir. Elleri ve dizleri üzerinde emekleyebilir. Bir desteğe tutunarak ayağa kalkabilir ve geri oturabilir, tutunarak yürüyebilir.
İnce motor becerileri: Parmak uçlarıyla nesneleri kavrayabilir, oyuncaklarla bilinçli bir şekilde oynayabilir. Kaşık ve çatal tutabilir, kendi kendine beslenebilir.
12-18 aylık bebek motor gelişimi kaba motor becerileri: Güvenli ve doğru bir şekilde uzun uzun yürüyebilir. Bir süre koşabilir ama önüne engel çıktığında onu aşamaz. Kutuları ya da oyuncakları ittirip çekebilir. Ellerinden tutulduğunda merdiven inip çıkabilir, sandalyelere tırmanarak çıkabilir ve dönerek oturabilir.
İnce motor becerileri: Parmaklarıyla kavrayarak birden fazla nesne taşıyabilir, kitap sayfalarını kendi başına ileri-geri çevirebilir. Tahta küpleri eliyle kolayca kavrayarak kule yapabilir.
2 yaş motor gelişimi kaba motor becerileri: Kolayca koşabilir, istediğinde durabilir, engelleri aşabilir. Yerden bir nesneyi almak için kolayca çömelir, ellerini kullanmadan tekrar ayağa kalkabilir. Parmak ucunda durabilir. Korkuluğa tutunarak kendi başına merdiven inip çıkabilir, önündeki topa vurabilir ama genellikle hedefi ıskalar.
İnce motor becerileri: 2 yaş ince motor gelişimiyle birlikte parmakları etkili kullanabilme becerisi artıyor. Çocuğun aldığı nesneleri aynı şekilde yerine koyabilir, küçük şekerlerin ambalaj kağıtlarını kolayca açabilir. Kalemi bütün eliyle kavrayarak tutabilir, karalama yapabilir.
3 yaş motor gelişimi kaba motor becerileri: Ayaklarını değiştirerek merdivenlerden çıkıp inebilir, oyun parkındaki aletlere ustalıkla tırmanabilir. Koşarken önüne çıkan engelleri aşabilir ve köşeleri dönebilir. Belli bir süre tek ayak üstünde durabilir, elindeki topu omuz hizasından yukarı atabilir. Ayak bileklerini üst üste koyarak oturabilir.
İnce motor becerileri: Bir ipe kalın boncuklar dizebilir, kalemi baş ve işaret parmağıyla tutabilir. 3 yaş ince motor gelişimiyle birlikte çocuğun artık makas kullanabilir, yapboz mantığını anlar ve parmaklarını kullanarak parçaları birleştirebilir.
4 yaş motor gelişimi kaba motor becerileri: Merdivenlerden koşarak inip çıkabilir, 3 tekerlekli bisikleti güzelce kullanabilir. Dizlerini kırmadan öne eğilerek nesneleri alabilir. Top atma, yakalama, vurma gibi konularda gittikçe gelişmiştir.
İnce motor becerileri: Küçük nesneleri kolaylıkla tutabilir. Kalemi bir yetişkin gibi tutabilir. Çöp adam, ev gibi figürleri çizebilir, boyama yapabilir.
5 yaş motor gelişimi kaba motor becerileri: İnce bir çizgi üzerinde kolaylıkla yürüyebilir, parmak uçlarındayken koşabilir. Çalan müziğe ayak uydurarak dans edebilir, dizlerini bükmeden eğilip ayaklarına dokunabilir. Kurallı oyunları oynayabilir.
İnce motor becerileri: Büyük gözlü iğnelerden iplik geçirebilir. Kalem ve fırça gibi nesneleri kolayca kullanabilir. Birkaç harfi kolayca yazabilir, resimleri dışına taşırmadan boyayabilir.