KAZAK EDEBİYATI

Fethiye'de yaşayanlar başta olmak üzere, diğer şehirlerden 10-12 kadar şair ve yazar arkadaşımla önümüzdeki Nisan ayında, kısmet olursa Kazakistan ' ın Türkistan bölgesine gideceğiz. Edebiyat ağırlıklı bir gezi olacagı için, gitmeden önce Kazak Edebiyatı üzerine biraz bilgiler edinelim dedik. turkedebiyati.org' dan detlediginiz hilgileri sizinle de paylaşmak istiyorum; 
Kazak edebiyatı, hanlığın kuruluş yıllarından 19. yüzyıl sonlarına kadar daha çok sözlü halk edebiyatı olarak gelişmiştir. Bu sözlü edebiyatın hayli zengin ve gelişmiş olduğu kabul edeilmektedir. Bu edebiyat içinde destan, menkıbe, masal, tekerleme, atasözü, bilmece, özdeyiş, tören ve şenlik şiirleri, ninni, atışma… türleri görülmektedir.

* Kazaklarda, yaşantılarının doğasına uygun olarak destan edebiyatı çok gelişmiştir. Kahramanlık ve aşk destanları çoktur. Hoca Nasır, Adlar Köse gibi kişiler çevresinde gelişen bir fıkra edebiyatı da göze çarpmaktadır.
* Kıpçak Lehçesi’ne bağlı olan Kazak Türkçesi, 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra yazı dili haline gelmiş, böylece yazdı edebiyat dönemi başlamıştır. Ancak, yazılı edebiyatın esas kurucusu; Abay Kunanbay sayılmaktadır.
* 20. yüzyıl başlarında Kazak edebiyatında büyük bir ilerleme görülür. Özgürlük dönemi (1905-1920) olan bu dönem, aynı zamanda ulusal uyanış dönemi ve roman, öykü, tiyatro, makale gibi modern türlerin gelişmeye başladığı yıllardır .
Abay Kunanbay hakkında kısa bir bilgi aktaralım.
Abay Kunanbay  (Abay Kunanbayev)  Tasavvufu iyi bilen, "İnsan-ı Kamil" düşüncesini eserlerinde işleyen ve Ahmet Yesevi geleneğini benimseyen Kazak tasavvuf edebiyatının da temellerini atan Kunanbay,doğumunun 150. yıl dönümü münasebetiyle UNESCO’nun 1995 yılını Abay yılı olarak ilân etmesi hem Kazakistan’da hem Türkiye’de Abay hakkındaki çalışmalara hız kazandırmıştır.
Kunanbay' dan özlü sözler: 
37. Söz 
1. İnsanın kişiliği işe nasıl başladığından belli olur, nasıl bitirdiğin-
den değil. 2. Düşüncenin güzeli gönülde olanıdır, söylenince güzelliği kaçar. 3. Hikmetli özlü sözleri bencil cahillere söylediğinde gönlü yanan da  olur, gönlü sönen de olur. 4. Kişiye değer verirken ilmine bak, yoksa yaramaz adama verdiğin  değer onu iyice bozar. 5. Sadece kendi ailesini düşünen diğer insanların düşmanıdır. İnsan- lığı düşünen senin kardeşindir. 6. Er kişi çok istese de aza kanaat edebilir. Lakin alçak kişi az istedi- ğinde çok versen de razı olmaz. 7. Sadece kendin için çalışırsan, kendisi için yayılan hayvan gibi olur- sun, insanlık için çalışırsan Allah’ın sevgili kullarından biri olursun. 8. Sokrat’ı zehirleyen, Jan Dark’ı yakan, İsa’yı çarmıha geren, Pey- gamberimizi deve leşine gömen kim? Ve daha niceleri. Demek ki bu  halkta akıl yok. Çaresini bul ve doğru yola sok. 9. İnsanoğlunu zaman yetiştirir ve olgunlaştırır, her kim kötü ise  onun akrabalarının ve çağdaşlarının da bu kötülükte payı vardır. Onlar  da bu kötülüğe ortaktırlar.