KARS HALK KÜLTÜRÜ VE EDEBİYATI- METİN TURAN

" Bir atım var ala paça peh peh peh 
Mecel vermez Kırat kaça hey hey hey
Az kaldı ortamdan biçe
Ağam kim, paşam kim, Nigar kim
Kiziroğlu Mustafa Bey 
Bir beyin oğlu
Zor beyin oğlu "

Değerli yazar, şair, araştırmacı ve de hemşehrim Metin Turan' dan sosyal medyadan gördüğüm Kars Halk Kültürü ve Edebiyatı adlı kitabını okumak istediğimi söyleyince, hemen adresimi istedi ve gönderdi. Hem de yanında 2 adet, içinde tanıdık isimler de olan, çok kıymetli dolu dolu dergi; " Pancurları Cemile Kokulu Ada" adlı deneme; " sokaklar kentler ülkeler" adlı şiir ve " Avludaki Ses" adlı inceleme kitaplarını gönderme zahmetinde bulunarak bana bayram havası yaşattı. 
Doğal olarak okuma önceliğini doğup büyüdüğüm canım memleketim Kars Halk Kültürü ve Edebiyatı kitabına verdim.( Ürün  Yayınları, ikinci basım, 2020/ Ankara.) Ama önce Metin Turan ' ın kısaca yaşam öyküsüne bakalım. Kısaca diyorum çünkü yaptığı işleri, ürettiği eserleri, aldığı ödülleri yazmaya kalksak sayfalar tutar. Oldukça gurur verici, başarılı güzel bir yazın serüveni. Dileyenler kitaplarından edinebilirler . 
Metin Turan, Kars'ın Kağızman ilçesinde doğdu. Baba tarafından halk şairi Cemal Hoca'nın torunu olan Metin Turan; sırasıyla Camuşlu Köyü İlkokulunu, Bahçelievler Teknik Lisesi'ni, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksek Okulunu (1988) ve Ankara Üniversitesi İktisat Fakültesini (1995) bitirdi. Kısa adı KIBATEK olan Kıbrıs, Balkanlar, Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu ile Folklor Araştırmacıları Vakfı' nın başkanıdır.
" Şehirlerin de tıpkı insanlar gibi bir kişiliği vardır. Kars, kültürel dokusunu oluşturan katmanlı birikimi, almak yerine vermek ve biriktirmek yerine paylaşmak anlayışına dayalı komşuluk ilişkileriyle bağrından çıkardığı insanları da kişilikli ve farklı yapmıştır." (s.10)

Zatenmemleketimin hasreti sarmış her yanımı, deyim yerindeyse burnumda tütüyor, bir de kitaptaki bu satırları okuyunca , uzun yıllar gurbette kaldıktan sonra memleketine dönerek anasına babasına sarılıp ağlayan evlat gibi oldum inanın. Gerçekten de harika bir tespit ve ben de zaman zaman anlatırım, yazarım buna benzer tespitler. 
Metin Turan, yıllarını bilime vermiş, saha çalışmalarında bulunmuş deneyimli bir sosyolog gibi, bir antropolog gibi  ustaca gözlemler yaparak ve sosyoloji okumuş biri olarak beni de biraz utandırarak yani hayran bırakarak öylesine harika tespitlerde bulunmuş ki, Kars Bölgesi' nin sosyo/ kültürel yapısını derli toplu bir şekilde ölümsüzleştirmiş, her zaman başvurabileceğimiz bir başucu kitabı olarak bizlere edebiyat elbisesi giydirerek sunmuş. Eline, yüreğine sağlık. Kutluyorum.
Dedim ya o kadar değerli bir kitap ki, mutlaka edinin, okuyun, kültürümüzü gelecek kuşaklara aktarın. Ben kitabı okurken, çocukluk yıllarıma gittim. O günleri bir kez daha yaşayarak okudum. Oyunlarımızı, yediklerimizi, içtiklerimizi, isimlerini bile unuttuğumuz otlarımızı , bitkilerimizi. İnanır mısınız, hayvanlarımızın bile unuttuğumuz adlarını yeniden okuyunca yıllar sonra gördüğüm dostlarımla kucaklaşır gibi, onları gözlerinden, yanaklarından öper gibi hissettim kendimi: Koyun, kuzu, keçi, gıdik, toklu, oğlak, puçi, buzağı, dana, at, kurik, tay, hotik,eşek , sıpa, camış, manda, malak, , çebiş, mozik, hindi, culuk, kaz, cücük, tavuk, ferik ve niceleri. 
Yemekler zaten tadına doyulmaz: Kaz, hıngel, herle, erişte , hasıta, gavut, haşıl, kuymak, tandır, lavaş vesaire .
Bir edebiyatçı olarak Kars Edebiyatı üzerine olan bölümden çok yararlandım. Kars' ın hep savaşlarla, işgallerle, esaretle geçen tarihi. Bu süreçte yetişen, varolan ozanlarımız, aşıklarımız. Aşık Şenlik, Sümmani, Kağızmanlı Hıfzı. Murat Çobanoğlu, Şeref Taşlıova, Mevlüt İhsani ve Reyhani' yle yüzyüze tanışma fırsatım oldu. Rüstem Alyansoğlu yengemin dayısının oğlu olur. Kısa ama ilginç bir yaşam öyküsü vardır. Yıllarca kahvelerde çalıstığım için kitapta anlatılan aşık atışmalarını bizzat izleme mutluluğunu yaşadım. Kars edebiyatına, Türk edebiyatına damga vuran isimlerdi hepsi. İsimlerini edebiyat tarihine altın harflerle yazdıran büyük ustalar. 
Anlatılacak çok şey var elbet. Çok yararlandığım bir kitap. Tanımaktan çok mutlu oldum.  Metin Turan ustayı bir kez daha kutluyor, sonsuz başarılar diliyorum.