Bebekler dil ve konuşma yetisini edinmeye programlanmış bir beyinle dünyaya gelirler. Ve doğumdan itibaren dil gelişimleri başlar. Çevrelerinde duydukları ana dile maruz kalarak sesleri tanırlar ve konuşmayı öğrenirler. Çocukların ilk 3 yılda dil ve konuşma gelişimlerinin büyük oranda gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Konuşmayı öğrenme sürecinde çocukların geçtiği belli basamaklar vardır ve bu basamaklar evrenseldir. Her çocukta aynı sırayı takip eder. Ancak her çocuk bu basamaklarda aynı hızla ilerlemeyebilir. Bazı çocukların dil gelişimi daha geriden takip edebilir ve desteklenmeye ihtiyaç duyabilirler. Eğer çocuğunuzun dil gelişiminin yaşıtlarına oranla daha geriden takip ettiğini düşünüyorsanız bir dil ve konuşma terapistine danışabilirsiniz.
Dil gelişiminin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi ve bebeğin konuşma yetisini kazanabilmesinde ailelerin rolü büyüktür. Belirli stratejileri göz önünde bulundurarak siz de çocuğunuzun dil gelişimine katkıda bulunabilirsiniz.
-Çocuğunuzla daha anne karnındayken konuşmaya başlayın. Bebekler anne karnında 5. aydan itibaren sesleri duymaya ve ebeveynlerinin seslerini ayırt edip tanımaya başlarlar.
-Bebeğinizin çıkardığı seslere karşılık verin. Bu durum çift taraflı iletişimin başlamasını ve sohbet becerisinin gelişmesini sağlar. İletişimin sıralı olmasına dikkat edin, sizin cevabınızdan sonra cevap sırasının bebeğinize geçtiğini unutmayın. Çocuğunuz babıldamaya başladığında, onu taklit edin ve siz de babıldayın. Muhtemelen size cevap olarak tekrardan babıldadığını göreceksiniz. Bu konuşma uzun süre devam edebilir ve bebeğinizle eğlenceli vakit geçirebileceğiniz bir oyuna dönebilir. Aynı zamanda anlamsız seslere tepki vererek bebeğinizi konuşmaya cesaretlendirecek ilk adımı atmış olursunuz.
-Çocuğunuzun erken dönemdeki gelişimini desteklemek için çocuğunuzla mutlaka oyun oynamalısınız. Oyunlarınızda her zaman çocuğunuzun liderliğini takip ederek onun dünyasına girmeye çalışabilirsiniz. Onun yöneldiği oyuncağa yönelerek bir oyun arkadaşı gibi çocuğunuzun yaptığını taklit edebilirsiniz. Çünkü çocukların başlattıkları etkinlikler, hakkında bir şey öğrenmek için en çok ilgilendikleri etkinliklerdir. Çocuğunuzla oyun arkadaşı olmak size zor gelebilir ve ya kültürünüze ters düşebilir ancak dil gelişiminde sosyal oyunun rolünün önemli olduğunu unutmayın. Oyununuzda hedef odaklı ve öğretici olmak yerine anın tadını çıkararak çocuğunuzla birlikte eğlenmeye odaklanın.
-Çocuğunuzla karşılıklı iletişimi sağladığınızda yüz ifadeniz ve vücut dilinizle dikkatinizin onda olduğunu ona hissettirin ve gösterin. Cevap sırası çocuğunuza geçtiğinde sabırlı olun ve çocuğunuzun etkileşimi sürdürebilmesi için içinizden 5’e kadar sayarak bekleyin. Çocukların algılama ve tepki verme süreleri bir yetişkine oranla çok daha yavaş olacaktır.
-Çocuğunuzun bebeksi konuşmasını size tatlı gelse bile taklit etmeyin ve onunla bir yetişkin gibi konuşarak model olun.
-Günlük yaşam rutinlerini (sabah kahvaltısı, akşam yemeği, banyo vakti) fırsatlara dönüştürün ve bu rutinler sırasında çocuğunuza geri bildirimde bulunarak tecrübe ettiklerini ona anlatın. Rutinler çocuk için öngörülebilir ve sürekli tekrarlayan aktivitelerdir. Bu durum rutinler içinde öğrenmenin çocuk için kalıcı olmasını kolaylaştırır.
-Çocuğunuzla birlikte yaşına uygun kitaplar okuyun ve beraber resimlerini inceleyin. Kitap okumak çocuğunuzun kelime dağarcığını genişletir ve kelimelerin anlam ve işlevlerini farklı bağlamlarda duymasını sağlar. Siz hikayenizi bitirdikten sonra geri anlatması için çocuğunuzu teşvik edebilirsiniz.
-Çocuğunuzla iletişim halindeyken her zaman canlı ve enerjik gözükmeye çalışın. Bol bol jest ve mimik kullanabilirsiniz. Bu çocuğunuzun dikkatini çekmenizi kolaylaştırarak etkileşiminin daha uzun süre korunmasını sağlayacaktır.
-Çocuğunuz konuşmak istemediğinde çok fazla soru sorarak konuşmaya zorlamayın.
-Çocuğunuzla etkileşiminiz sırasında gelişimsel olarak bulundukları düzeyden bir sonraki basamağa geçmeleri için yardım edin. Çocuğunuz size arabayı göstererek –‘aba’ diyebilir sizde bu duruma tepki olarak konuşmayı genişletip daha fazla kavram ekleyerek –‘evet, bu kırmızı bir araba’ diyebilirsiniz. Ama her zaman çocuğunuzun seviyesine uygun ve anlayabileceği düzeyde konuşmayı ihmal etmeyin. Karmaşık cümleler çocuğunuz için kafa karıştırıcı olabilir.
