Yumurtalık kanseri taraması ailede yumurtalık kanseri öyküsü olanlarda yumurtalık kanseri riski yüksek mi? diye belirlemeye yarar.
Tarama Nasıl yapılır? Ca-125 tümör markırı kan testi ve transvajinal ultrason ile bakılır.
Tarama Koruyucu mudur? Yapılan çalışmalar göstermiştir ki ortalama risk grubunda olan kadınlarda yumurtalık kanseri taramasının bir faydası olmamıştır.
Hiçbir tarama stratejisi yumurtalık kanseri ölümlerini azaltmayı başaramamıştır. En sık görülen yüksek gradeli epitelyal yumurtalık tümöründe hastalar genellikle evre 3 veya 4 iken saptanabilmekte ve görece kötü bir seyir izlenmektedir.
Toplumda rutin yapılan taramalar daha çok girişimsel test sıklığı ve bu testlere bağlı komplikasyonların görülme sıklığını arttırmıştır.
Yumurtalık kanseri Toplumda ne sıklıkta görülür? Risk ve koruyucu faktörleri nelerdir?
Yumurtalık kanseri gelişmiş ülkelerde daha sık görülür. Tüm dünyada yılda yaklaşık 300000 yeni vaka görülür ve yılda yaklaşık 185000 kişi maalesef kaybedilir.
Toplumda hayat boyu % 1,5 görülebilir. 20 yaş altında bile görülebilen germ hücreli tipleri vardır. 30-40 ‘lı yaşlarda borderline tipleri görülmeye başlar. En sık görülen epitelyal tipler ise 50’li yaşlar sonrasında görülür. Genetik yatkınlığı olanlarda ise daha erken yaşlarda görülmeye başlar.
BRCA 1, 2 genleri ve Lynch sendromu gibi genetik yatkınlığı sebep olan genler yumurtalık kanseri olan hastaların %10’unda görülür. BRCA 1 geni olanlarda yumurtalık kanseri görülme sıklığı % 39-65 ‘dir. BRCA 2 geni olanlarda yumurtalık kanseri görülme sıklığı % 11-37 ‘dir. Lynch sendromu olanlarda yumurtalık kanseri görülme sıklığı % 3-33 ‘dir.
Yumurtalık kanseri risk faktörleri nelerdir?
İleri yaş başta olmak üzere çeşitli Genetik (BRCA 1, 2 genleri ve Lynch sendromu, Fanconi anemisi genleri, RAD51C, RAD51D, BRCA1-interacting protein 1 (BRIP1), hormonal, üremeyle ilgili ve çevresel risk faktörleri vardır.
Yakın bir akrabasında var ise %3,5-5 oranında kendisinde de görülebilir.
12 yaşından önce erken adet olanlarda ve 52 yaş üzeri halen adet olmaya devam edenlerde daha sık görülür.
Çocuk doğurmamış olanlarda daha sık görülür.
Endometroid ve cleer cell tipleri açısından Endometriozis bir risk faktörü olabilir.
Asbest maruziyeti
Genital bölgeye Pudra maruziyeti
Müsinöz tipler için Sigara içimi bir risk faktörüdür.
Egzersizden uzak ve Hareketsiz yaşam tarzı
Geçirilmiş pelvik inflamatuar hastalık öyküsü
Boya, kaynak maruziyeti tüp kanser riskini artırabilir.
Şeker hastalığı da bir risk faktörüdür.
Obezite
Yumurtalık kanserine koruyucu faktörler nelerdir?
İki taraflı tüplerin ve yumurtalıkların alınmış olması
Doğum kontrol hapları
Tüplerin bağlanması
Rahim alınması
Emzirmiş olmak
Çocuk doğurmuş olmak
Düşük doz Aspirin
HMG CoA reduktaz enzim geni varyasyonu
Egzersiz
Sonuç olarak yumurtalık kanserlerinin maalesef etkin bir taraması ve erken teşhis edilebilirliği yoktur. Çoğu zaman tedavisi de sınırlıdır.
Pek çok epitelyal yüksek gradeli yumurtalık tümörü olan hastalarda tubal bir öncü lezyon varlığı gösterilmiştir.
Bu konudaki en önemli şey yüksek riskli hastalarda sık tarama yapılması; seçili hastalarda tüp bağlamanın veya tüplerin alınmasının riski azalttığı unutulmamalıdır.
Başka bir nedenle örneğin rahim alınması veya tüpler bağlanması sırasında da iki taraflı tüplerin alınması ile yumurtalık, tüp ve periton kanseri görülme sıklığını azalmaktadır. Bu durum yumurtalık fonksiyonlarını etkilemez; ameliyat süresini 5 dakika uzatır ve komplikasyon içermez.
Bilinen yumurtalık kanserine yatkınlık yapan gen öyküsü olanlarda ise yumurtalıkların alınması periton kanserini önlemediği gerçeğine rağmen hasta ile konuşulabilir.
Sonuç olarak; Hastalar yıllık rutin kontrollerini aksatmamalıdır. Karın şişliği, karın ağrısı, kasık ağrısı ve basınç hissi, kabızlık, iştah kaybı, sık idrara çıkma, nefes darlığı, adet düzensizliği, menopoz sonrası kanamalar ve makattan kanama ön belirtileri olabilir. Bu bulgulardan birkaçı varsa ve diğer bir sebeple açıklanamıyorsa mutlaka bir jinekoloğa muayene olunmalıdır. Tüm diğer kanserlerde olduğu gibi erken teşhis çok önemlidir.
