RAHİM AĞZI KANSERİNDEN AŞIYLA KORUNMAK MÜMKÜN
Serdar Kaya / Sağlık Olsun
- 1318
HPV aşıları
Yeni Çıkan HPV 9’lu Aşısı:
HPV aşısı ile, kadın ve erkeklerde yüksek riskli HPV enfeksiyonunun neden olabileceği orofarengeal, vulvar, vajinal, servikal, penil ve anal kanserlere karşı koruma sağlamak amaçlanır. 4’lü ve 9’lu aşılar ile siğillere karşı da korunma sağlanır.
Erkeklerde HPV ile ilişkili hastalık yükü kadınlardan daha düşük olmasına ve bu nedenle erkeklere doğrudan mutlak yararın daha az olmasına rağmen, yalnızca kadınları aşılamanın erkeklere sağladığı dolaylı fayda eksiktir ve erkeklerin aşılanması ile sürü bağışıklığının da artması ile topluma da ek faydalar sağlar.
HPV aşıları 3 tiptir:
• 2’li HPV aşısı: HPV tip 16 ve 18'i hedefler.
• 4’lü HPV aşısı: HPV tip 6, 11, 16 ve 18'i hedefler.
• Yeni çıkan 9’lu HPV aşısı: HPV tip 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58'i hedefler.
Aşı Zamanlaması Nedir?
Rutin HPV aşısı 11 ile 12 yaşında önerilir. 9 yaşından itibaren de uygulanabilir.
Daha önce aşılanmamış veya aşı serisini tamamlamamış 13 ile 26 yaş arası ergenler ve yetişkinler için de rutin olarak telafi aşısı önerilir.
26 yaş üzerinde ise bu yaş grubundaki insanları aşılama kararının bireysel olarak verilmesi gerekmektedir. Daha önce HPV aşı tiplerine maruz kalma olasılığı yaşla birlikte artar ve bu nedenle HPV aşısının toplum yararı ve maliyet etkinliği daha ileri yaştaki hastalar arasında daha düşüktür. Bununla birlikte, bu yaş grubundaki bazı kişiler için, örneğin daha önce hiç cinsel deneyimi olmayanlar veya sınırlı sayıda daha önce cinsel partneri olanlar için, önceden HPV'ye maruz kalma riski çok düşük olabilir. Gelecekte HPV'ye maruz kalma riskine sahip oldukları düşünülürse (örneğin, beklenen yeni cinsel partnerler) bu tür kişilere de HPV aşısı önerilmektedir.
26 yaşından büyük olsalar bile mesleki olarak HPV'ye maruz kalma riski taşıyan sağlık çalışanları için de HPV aşısı önerilmektedir.
HPV 9’lu aşısı yeni çıktı ilk doz 4’lü yaptırmıştım; diğer dozlar 9’lu yaptırabilir miyim?
Genel olarak, mümkünse seriyi tamamlamak için aynı HPV aşıları kullanılmalıdır. Bununla birlikte, başlangıçta kullanılan HPV aşısı formülasyonu bilinmiyorsa veya mevcut değilse veya 9’lu HPV aşıları ulaşılabilir olup kullanılmaya başlanmışsa; seriyi tamamlamak için yeni çıkan 9’lu bir HPV aşıları da kullanılabilir.
Aşılama Sıklığı Ne Olmalıdır?
• Aşı serisine 9 ile 15 yaş arasında başlanırsa: 0. ay ve 6 ile 12. ay aralığında iki doz HPV aşısı yeterlidir.
İkinci doz, ilk dozdan 5 aydan daha kısa bir süre sonra uygulandıysa, ikinci dozdan en az 4 ay sonra ve ilk dozdan en az 5 ay sonra doz tekrarlanmalıdır.
• Aşı serisine 15 yaşından sonra başlanırsa: 0, 1 - 2 (tipik olarak 2. ayda) ve 6. ayda üç doz HPV aşısı yapılmalıdır.
Aşılama Serisinin Herhangi Bir Süre Kesintiye Uğraması Durumunda Ne Yapılır?
Aşılama serisinin herhangi bir süre kesintiye uğraması durumunda, seriyi yeniden başlatmaya gerek yoktur; Aşılama kaldığı yerden devam ettirilir.
Aşılama Sonrası Neye Dikkat Edilmelidir?
Herhangi bir aşıyla ve özellikle HPV aşısıyla senkop -bayılma potansiyeli nedeniyle, HPV aşılamasının ardından oturma veya sırtüstü pozisyonda 15 dakikalık rutin bir bekleme süresi önerilir.
HPV Aşıları Tamamlandıktan Sonra Tekrar Edilmeli mi?
HPV aşıları, HPV ile ilişkili hastalıklara karşı kalıcı koruma göstermiştir ve yeniden aşılamanın gerekli olduğuna dair bir kanıt yoktur.
2’li Veya 4’lü HPV Aşıları Tamamlandıktan Sonra 9’lu HPV Aşılaması Da Yapılmalı mı?
En yaygın yüksek riskli HPV tiplerini hedef alan 2’li veya 4’lü HPV aşıları ile HPV aşı serisini tamamlamış olan hastalar için; 9’lu HPV aşısı ile yeniden aşılama teoride bireysel fayda sağlayabilirmiş gibi gözükse bile, halihazırda önerilmemektedir.
Gebelikte HPV Aşısı: Gebe Olduğumu Bilmeden HPV Aşısı Olmuşum, Ne Yapmalıyım?
Gebelik sırasında HPV aşısı, aşı güvenliği ile ilgili yeterli veri olmadığı için rutin olarak önerilmemektedir.
Ancak, yanlışlıkla gebelikte HPV aşısı yapılmış olan hastalardan elde edilen verilere göre: bir kadının aşılama serisine başladıktan sonra gebe olduğu tespit edilirse; aşılama sonrası olumsuz bir gebelik sonucu açısından herhangi bir risk artışı gözlenmemiştir. Yine de serinin geri kalanı kadın artık gebe kalmayana kadar ertelenmelidir.
Emzirirken HPV Aşısı:
Emziren kadınlar için HPV aşıları bebeğin beslenmesini etkilemediğinden aşılama serilerini alabilirler.
Aşının Koruması Ve Etkinliği Ne Kadardır?
9’lu, 4’lü ve 2’li HPV aşılarla aşılamanın ardından, kadınlarda yüzde 93 ila 100 ve erkeklerde yüzde 99 ila 100 serokonversiyon oranlarıyla mükemmel antikor tepkileri bildirilmiştir. Ortaya çıkan titreler genellikle genç bireylerde yaşlı bireylere göre daha yüksektir.
9’lu, 4’lü ve 2’li HPV aşılarla HPV aşılarının, gelen ve kalıcı servikal HPV enfeksiyonuna ve servikal intraepitelyal neoplazi gelişimine karşı etkinliğini gösterilmiştir. 4’lü ve 9’lu HPV aşıları, aşı tipiyle ilişkili vajinal ve vulvar intraepitelyal neoplazi ve genital siğillere karşı da yüksek etkinlik gösterilmiştir. Kadınlarda anal HPV enfeksiyonunda ve oral HPV enfeksiyonunda da azalma gösterilmiştir.
Önceden HPV’ye Maruz Kalınmış İse Aşılama Yapılmalı mı? Ne Kadar Fayda Sağlar?
Genital siğil öyküsü, pozitif HPV testi sonucu veya anormal servikal, vajinal, vulvar veya anal sitolojinin tümü, önceden bir HPV enfeksiyonunu gösterir, ancak aşılarda yer alan HPV tipleriyle ilgili olmayabilir. Daha önce HPV enfeksiyonu kanıtı olan, tavsiye edilen yaş aralığındaki bireylerde aşılama hala önerilmektedir, çünkü halihazırda edinilmemiş HPV aşısı tipleri ile enfeksiyona karşı da koruma sağlayabilir. Aşı öncesi HPV test yapılabilir; ama mecburiyeti yoktur.
Bununla birlikte, bu hastalara aşılamanın önceden var olan HPV enfeksiyonu veya HPV ile ilişkili hastalık üzerinde tedavi edici bir etkisinin olmayacağı ve HPV aşılamasının potansiyel faydasının, cinsel ilişki başlamadan önce aşılanmış kişiler kadar büyük olmadığı söylenmelidir.
Aşı Yaptırdım Smear Taramalarına Devam Etmeli miyim?
Evet devam etmelisiniz; HPV aşılama durumu, rahim ağzı kanseri tarama önerilerini etkilemez.
Sonuç olarak: HPV bağışıklaması için en uygun zaman, bir kişinin ilk cinsel ilişkiye girmesinden önceki dönemdir. HPV aşısı ile bağışıklamanın en çok HPV ile enfekte olmamış kişilerde etkilidir. Mevcut HPV aşılarının hiçbiri önceden var olan aşı tipi HPV enfeksiyonlarını veya ilgili hastalıkları tedavi etmez veya bunların temizlenmesini hızlandırmaz. Daha genç yaşta aşılama, serviks kanseri insidansında geç aşılamaya göre daha fazla azalma ile ilişkili olduğunu öne süren gözlemsel çalışmalarda vardır.
Cinsel olarak aktif olan bireyler, yaşa özel tavsiyelere uygun olarak aşılanmalıdır. Anormal bir smear testi, genital siğiller veya HPV enfeksiyonu öyküsü, HPV aşısı için bir kontrendikasyon değildir. Bununla birlikte, aşılama, halihazırda bir veya daha fazla HPV aşısı türü ile enfekte olmuş kişiler için daha az faydalıdır.