Serdar Kaya / Sağlık Olsun

Hamilelikte Evcil Hayvan Sahipliği 

Serdar Kaya / Sağlık Olsun

  • 1321

Evcil hayvanlar toplumda değerli sosyal rollere hizmet eder. Evcil hayvanlar, egzersiz, açık hava etkinlikleri ve sosyalleşme fırsatlarını artırırken kan basıncını düşürebilir, kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürebilir ve yalnızlık, depresyon gibi duyguları iyileştirebilir. Bu faydalara rağmen, evcil hayvanlar, özellikle bağışıklığı baskılanmış konakçılar için zoonotik riskler taşır.
Zoonoz, insanlara bulaşan hayvan hastalığıdır. İnsanlar genellikle, semptomatik olabilen veya olmayabilen enfekte bir hayvanla yakın temas yoluyla hastalığa yakalanan tesadüfi bir konaktır. Enfeksiyonu olan hastalardan tıbbi öykü alırken ve ayırıcı tanı formüle ederken evcil hayvanlar hakkında da soru sorulmalıdır. 

Hamileler de genel toplum önerilerine dikkat etmek ile birlikte bağışıklık sistemi daha hassas oldukları için herkesten daha çok dikkatli olmalıdırlar. Kapsamlı ve sık el yıkamaya ek olarak, bu önlemler hayvanlarla ve çevreleriyle (örneğin, kümesler, yatak takımları ve gübre) temastan kaçınmayı içerebilir.  Yalnızca bir bariyer üzerinden hayvanlarla temas kurdukları takdirde maruz kalma riski azalabilir. Bu önlemler, hayvanların sahipleri üzerine atlamasını veya burnunu sokmasını engeller ve dışkı ve kirli yataklarla teması en aza indirir.

Risk Faktörleri Nelerdir?
Çocuklar, evcil hayvanlarla yakın temasta bulunma olasılıkları daha yüksek olduğu için enfeksiyon açısından daha yüksek risk altındadır.
Yeni evcil hayvanlar daha fazla sağlık riski oluşturabilir çünkü sağlık geçmişi ve aşı kayıtları bilinmeyebilir. 

Yetişkin evcil hayvanlar genellikle genç hayvanlardan daha güvenlidir, çünkü tırmalama ve ısırma gibi eğlenceli aktivitelere katılma olasılıkları daha düşüktür.

Sürekli evin içinde kalan kediler, dışarıda dolaşanlardan daha düşük risk taşır. 

Giderek artan bir şekilde, evcil hayvanlarda seyahatle ilişkili hastalıklar bildirilmektedir. (Kene, Burkholderia pseudomallei'ye bağlı melioidoz gibi...)

Evcil hayvan sahipliğinden kaynaklanan risklerin çoğu, evcil hayvanlarla ilgilenildikten sonra iyi hijyen, dikkatli evcil hayvan seçimi ve uygun evcil hayvan bakımı ile azaltılabilir. 

Evcil hayvan kaynaklı ciddi enfeksiyon riski yüksek olanlar daha çok bağışıklığı baskılanmış olan kişilerdir:

•    Yaşlı yetişkinler
•    Beş yaşından küçük çocuklar
•    Hamile kadın
•    AIDS'li hastalar 
•    Dalak alınmış kişiler
•    İmmünosupresif tedavi gören hastalar
•    Organ nakilli veya kemik iliği nakilli hastalar

Bulaşma:
Kediler ve Köpekler, geniş bir dizi bakteriyel ve parazitik zoonotik patojenin bulaşmasından sorumludur. Birçok farklı bulaşma yolu, evcil hayvanlarla ilgili enfeksiyonlara neden olabilir.
Bulaşma yolu:
•    Hayvanın dışkısı ile temas (kist, larva ve yumurtası, kurtlar- kutanöz larva migrans ,…), idrarı, bunlarla kirli toprak ve su ile temas ile
•    Tükürüğü (örneğin, ısırıklar veya kontamine çizikler) ile
•    Solunum salgıları yoluyla veya vücut sıvılarından (örneğin plasenta) aerosol maruziyeti. 
•    Kene veya pire maruziyeti ile böcek ısırıkları, bu vektörler evcil hayvanlar tarafından eve taşındığında veya ısırıklar, enfekte bir evcil hayvandan insanlara hastalık bulaştırdığında olabilir.
•    Enfekte hayvan ile doğrudan temas ile
Kedi temasıyla ilgili en yaygın enfeksiyon yolu, özellikle çocuklarda ısırık ve çiziklerdir. 
Kediler, köpeklerle aynı enfeksiyonların çoğunu barındırabilir. Ek olarak, kediler, kedi tırmığı hastalığı, toksoplazmoz ve Sporothrix schenckii enfeksiyonları gibi kedigillere özgü zoonozları bulaştırabilir. 
Toksoplasma hamilelikte önemli bir patojendir.
Toksoplasma Nasıl Bulaşır? Kediler toksoplazma enfeksiyonunun en önemli kaynağıdır. Paraziti taşıyan kemirgenler, kuşlar ve diğer küçük hayvanları yediklerinde parazit kediye bulaşır. Daha sonra kedinin dışkısında parazit kistleri çıkmaya başlar. Yavru kedilerin dışkısında enfeksiyondan 3 hafta sonrasına kadar kistler bulunabilir. Erişkin kedilerin toksoplazma bulaştırma olasılıkları daha düşüktür. Kedi dışkısı ile kirlenen çöp kutuları ve toprak ile temas eden eller eğer uygun şekilde yıkanmazsa bulaşmaya neden olabilir. Meyve ve sebzelerin yıkanmadan tüketilmesi de bulaşmaya neden olur. Parazit hayvanların kaslarında kistler oluşturur. Çiğ et yenmesi, çiğ etle temas eden ellerin yıkanmaması bulaşmaya neden olabilir. 
Gebelikte Toksoplasma
Eğer toksoplazma enfeksiyonu ilk kez gebelik sırasında veya gebeliğin hemen öncesinde ortaya çıkarsa enfeksiyon annede hiçbir belirti olmadan anne karnındaki bebeğe geçebilir. Anne karnında enfeksiyona yakalanan bebeklerde başlangıçta hiçbir belirti ve bulgu saptanmaya bilinir. İlerleyen dönemlerde merkezi sinir sistemi veya göze lokalize klinik bulgular ve belirtiler ortaya çıkabilir.

Toksoplasma Enfeksiyonu Nasıl Tanı Konur? Kanda toksoplasmaya karşı antikorların (IgM ve IgG) taraması bu hastalığın daha önce geçirilip geçirilmediği, ya da yeni bir enfeksiyonun varlığını gösterir. Pozitif IgM ve IgG antikorlarının yakın zamanlı veya kronik bir enfeksiyonu mu yoksa yanlış pozitif bir sonucu mu yansıttığını belirlemek için avidite testi ile doğrulama testi yapılmalıdır. 

Gebelikte Toksoplasma Enfeksiyonunda Tedavi; Toksoplazma enfeksiyonu (hamilelik sırasında edinilmiş) tanısı konmuş semptomatik ve asemptomatik gebe hastalara, konjenital toksoplazma riskini azaltmak için antimikrobiyal tedavi önerilmektedir ve hasta gebeler multidisipliner bir yaklaşımla takip edilmelidir. 

Genel önlemler: Köpekler ve kediler, sahiplerine zoonoz bulaşmasında rol oynamış olsalar da, köpeklerden ve kedilerden temastan bulaşma riski düşüktür ve basit önlemlerle daha da azaltılabilir.
•Kediler ve Köpekler düzenli olarak bir veteriner tarafından görülmeli; ishal ve dermatoz var ise hemen tedavi edilmelidir. Yeni bir evcil hayvan eve sokulmadan önce mutlaka veteriner muayenesinden geçmelidir. Kuduz aşısı yapılmalı ve köpeklere kalp kurdu hastalığını (Dirofilaria immitis) önleme tedavisi verilmelidir
•Eğer hamileyseniz ve evde bir kediniz varsa aşılarının mutlaka tamam olmasına dikkat edin. Kedinizin dışkısını yaptığı kumu günde 2 defa değiştirin ve değiştiriken mutlaka eldiven kullanın. Kedinizin kumunu değiştirdikten sonra mutlaka ellerinizi yıkayın. İdeal olan kedinizin kumunu sizin değil başka bir bireyin değiştirmesidir.
•Gebelikte sokak kedilerinden, özellikle yavru kedilerden uzak durun. Ev kedinizi evde tutun, sokağa salmayın ve yeni bir kedi sahiplanmeyin.
•Etkili pire kontrolü yapılmalıdır.  Etkilenen köpeklerin, çevreleri ve temas ettikleri diğer hayvanların da tedavisi gerekebilir.
•Kediler ve Köpekler yüksek kaliteli ticari yiyeceklerle beslenmelidir; çiğ et veya çiğ yumurta yememelidir. Dondurulmuş, çiğ et bazlı bazı mamalarda E. coli,  Listeria monocytogenes ve Salmonella gibi bakteriler görülebilir.
•Kediler ve Köpekler çöp veya dışkı yememelidirler. Avlanmalarına da izin verilmemelidir. İçilmeyen suları (örneğin, yüzey suyu veya tuvalet suyu) da içmelerine izin verilmemelidir.
•Düzenli olarak kene, pire kontrolü yapılmalıdır.
•Sahipler, kedi ve köpek dışkısı ile temas ettikten veya temizledikten sonra ellerini yıkamalıdır.
•Sahiplerine kedi tırmalama riskini azaltmak için kedi pençeleri kırpılmalıdır.
•Çöp kutuları ile temastan sonra ve hayvan yemi ile temastan sonra eller yıkanmalıdır. 
•Salmonella kontaminasyonu riski nedeniyle insanların yemeğinin hazırlandığı veya yemek tüketilen alanlarda kuru kedi ve köpek maması ellenmemelidir.
•Gebelikte tüketeceğiniz etlerin hiçbir yeri pembe kalmayacak şekilde iyi pişmiş olmasına dikkat edin. Çiğ etin tadına bakmayın ve tüketmeyin. Sebze ve meyveleri temiz suyla iyice yıkayıp tüketin. Temizliğinden emin olduğunuz veya kaynatılmış su için.

Sonuç olarak; Evde beslediğiniz evcil hayvanınız, hayvan dostunuz eğer düzenli veteriner kontrolünden geçiyorsa, belirli hastalıklara karşı düzenli olarak ilaçlarını alıyor ve aşılanıyorsa sizin ve bebeğiniz için tehlike oluşturması çok uzak bir olasılıktır. Alacağınız önlemler sizi ve bebeğinizi koruyacaktır.
 

Yazarın Diğer Yazıları