SOSYAL MEDYA NARSİZMİ
Psikolog Saadet ELEVLİ
- 528
Birçok kişi görünür olmak ve kendi hayat gösterisini paylaşmak için sosyal medya platformlarını kullanmaktadır. Geçmiş zamanların panayırları, bu günün sosyal medya platformlarıdır. Eskiden herkesin şenlik ve mutluluk içinde geçirdiği bu panayırlar, bu gün sosyal medya süreciyle devam etmektedir. Dolayısı ile artık sosyal medya aracılığı ile bir gösteri toplumuna dönüşmekteyiz…
Sosyal medya aracılığıyla içinde bulunduğumuz bu gösteri toplumu da bizlere dikizleme/ röntgencilik kültürünü doğrudan aşılamakta ve bunu meşrulaştırmaktadır. Sosyal medyada bireyler, hem görülmek diğer bir deyişle dikizlenmek isterken, aynı zamanda izlemekte/dikizlemektedirler. “Dikizleme kültürü bir reality şovdur; YouTube, Twitter, İnstegram ve ve Facebook’tur”.
Sosyal medyada hemen hemen herkes tıpkı bir narsist gibi hareket etmekte ve kendine biçtiği etiketler çerçevesinde sanal bir kendilik yaratmaktadır. Sosyal medya hesapları çoğunlukla doğal ve olağanlıktan uzak, kişinin olmak istediği veya olduğunu düşündüğü bir gölge gibi gerçekten çok kendilik idealine yaslanmakta ve gerçekliğin değerini düşürmektedir.
Narsist kişilerin sosyal paylaşım sitelerinde oldukça başarılı oldukları görülmektedir. Çünkü sosyal medyanın yapısı, narsist kişinin kendini ortaya koyma ve beğendiği fotoğraflarını seçme, çok sayıda arkadaşa sahip olmak gibi eğilimlerini ödüllendirmektedir. Bir narsist için ise görmek istediği, görünür kılmak istediği ve göstermek istediği kendisidir. Narsist kişi, bir ayna karşısında veya bir sosyal medya kanalında kendi varoluşunu hayranlıkla izler ve hayranlık duyduğu kendisi için başka hayranlar bulma yoluna gider.
Narsist kişiler beğenilmek ister ve beğenilme, takdir edilme gibi durumlardan önemli oranda haz alırlar. Gösteri toplumunun en büyük nesnesi olan beden, paylaşım platformlarının önemli gösteri araçlarından birine dönüştüğü görülmektedir. Bedenini teşhir etme arzusunda olan kişi, aynı zamanda beğenilme arzusundadır. Sosyal paylaşım ağları aracılığıyla kullanıcının fotoğraf veya videolarına yorum yapılabilmekte veya beğen butonu aracılığıyla duygu ve düşünceler dile getirilebilmektedir. Dolaysıyla bedenini teşhir eden kişi paylaşımıyla ilgili geri bildirim alabilmektedir. Sosyal medyada neyin veya kimin ne kadar çok beğenildiği popüler bir konudur. Ün arayışı ve ünlü olma arzusu narsistin tipik özelliklerindendir. Bu bağlamda dijital kültürle birlikte hayatımıza giren, öz-çekim anlamına gelen Selfie çekimlerin narsizmin bir uzantısı olduğu söylenebilir.
Takipçi sayısı fazla olan kişiler sosyal medya ünlüleri olmakta ve fenomen olarak adlandırılmaktadırlar. Dolayısıyla takipçi veya arkadaş sayısının fazla olması yeni medyada oldukça önemlidir. Fakat buradaki temel nokta, takipçi veya arkadaş sayısının kişinin popülerliğini, başka bir deyişle, değerini belirlediğine ilişkin yargılardır. Bir sosyal medya kullanıcısı takip ettikleri ve takipçileri yoluyla veya paylaşımları aracılığıyla kendisine bir kimlik oluşturmakta ve sanal dünyaya ben buyum demektedir. Böylece birey imajlarla donatılmış, sıkıştırılmış sanal evrende, bu varoluş formunun öznesi, kendini ifade edebilmek, diğerlerinden ayırt edilebilmek, belirli bir toplumsal grupla anılmak gibi kimlik mücadelesini bu yolla telafi etmektedir.
Sosyal medya platformlarında nicelik çoğu zaman nitelikten çok daha önemlidir. Örneğin; pek çok yeni medya kullanıcısı için sahip olduğu arkadaş sayısı, arkadaş olarak ekli kişilerin kim olduklarından daha önemlidir. Bu sebeple sosyal medyanın kullanımı bakımından narsistik davranışlar içerdiği söylenebilir. Sosyal medya kullanıcıları açısından “Daha çok sayıda arkadaşa sahip olmak, bir statü sembolüdür ve MySpace’te ya da Facebook’ta yalnızca beş arkadaşınızın olması popüler kültürde “utanç verici” olarak değerlendirilir.
Narsisizm kavramının en temel özelliği benlik duygusunun aşırı abartılmış bir boyutta yaşanmasıdır. Bu durum sosyal medyada gözlemlenmektedir. Narsistik bir kişi için diğerleri onun güzelliğini, başarısını, zekâsını vb. onaylayandır. Narsistin diğeri/öteki ile kurduğu ilişki yalnızca kendilik değeri çerçevesindendir. Instagram fenomenlerinin abartılı ve ben merkezli tutumları da bu durumun bir yansımasına dönüşmektedir.
Sosyal bir paylaşım sitesi olan Instagram bir yandan narsistik semptomların anlaşılması, öte yandan görsel kültürün gözmerkezci anlam inşa etme yönünü göstermesi açısından önem taşımaktadır. Gözmerkezci toplumun oto-erotizm, beden teşhirciliği, erotik nesne kullanımı, tanrısallığa öykünme, gücün psikotik çağrışımları beraberinde güç, para, şöhret, beden, cinsellik gibi kendi fetişistik değerlerini de yaratmaktadır. Görmenin aşırılığını sunan sosyal medya böylelikle narsist eğilimleri olan bireyin koordinatlarını da vermektedir.