MADDE BAĞIMLILIĞI VE BELİRTİLERİ
Psikolog Saadet ELEVLİ
- 211
Madde bağımlılığı, alkol, sigara, uyuşturucu gibi maddelerin vücuda alınması sonucunda bireyin psikolojik, ruhsal ve bedenen zarar görmelerine rağmen bu maddeleri kullanmaya devam etmesi durumudur.
Madde bağımlılığının dozu ve şiddeti genellikle gün geçtikçe artmakta ve zaman içinde bireyde fiziksel ve ruhsal sorunlara neden olmaktadır. Bağımlılığın şiddetine bağlı olarak kişiler günlük hayatlarından koparak çevreleri ile ilişkilerini sürdüremez hale gelebilmektedirler.
Her madde kullanımını, madde bağımlılığı şeklinde tanımlamak doğru değildir fakat kişilerin kullandığı madde miktarı her geçen gün artıyor ve yokluğunda dayanması zor fiziksel sorunlar ortaya çıkıyor ise bu durumda madde bağımlılığından bahsetmek yerinde olacaktır. Bireyin madde bulamaması durumunda girdiği çöküntü haline yoksunluk denmektedir. Yoksunluk, diğer bir ifade ile madde alamayan vücudun, krize girmesi, saldırganlaşması veya fiziksel ve ruhsal belirtiler göstermesidir. Eğer tedavi edilmez ise madde bağımlılığı ölüm ile sonuçlanabilmektedir. Bu nedenle madde bağımlısı kişilerin tedavi kapsamında uzman kişilerden destek almaları çok önemlidir.
Madde bağımlılığın bireylerde bir anda değil, belli bir sürece yayılarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısı ile henüz bağımlılık belirtileri oluşmadan bireyleri takip etmek ve gerekli tedbirleri almak çok önemlidir. Unutmayınız ki madde bağımlılığında erken tedavi hayat kurtarmaktadır.
Öncelikle gençlerde madde bağımlılığına giden yol arkadaşlık çevresinden geçmektedir. Dolayısı ile çocuğunuzu bu tür kötü alışkanlıklardan korumak istiyor iseniz onun yakın çevresini, arkadaşlarını çok iyi tanımanız gerekmektedir. Hatta çocuklarınızın madde kullandığı konusunda ciddi şüphelerininiz var ise eşyalarını aramaktan veya odasını kontrol etmekten çekinmeyiniz. Madde bağımlılığı hem öncesinde hem de sonrasında bazı belirtileri beraberinde getirmektedir. Eğer şüpheleniyor iseniz çocuğunuzda veya diğer bireylerde aşağıda sıralanan belirtileri kontrol edebilirsiniz.
Madde bağımlılığı belirtileri maddenin cinsi, kişinin kullanım oranı ve kişinin yapısına bağlı olarak değişebilir. Fakat en yaygın görülen bazı belirtiler aşağıdaki gibidir.
1. Önceden olmayan sürekli huzursuzluk ve gerginlik hali.
2. Olumsuz tavır ve davranışlarda artma.
3. Kendini kontrol etmekte zorlanma.
4. Aile ve arkadaş ilişkilerinde zayıflama ve kopma.
5. Fiziksel ve ruhsal sıkıntılar yaşama.
6. Çevreden uzaklaşma, yalnız kalma isteğinde artma.
7. Parasal harcamalarda artış.
8. Tanımadığınız yeni arkadaşlar edinme.
9. Duygusal durumlarda öfke, sinir, mutluluk gibi ani değişimler.
10. Ders durumunda veya iş yaşantısında başarısızlıklar.
11. Kişisel bakım ve kılık kıyafet konusunda özensiz tavırlar gösterme.
12. Uyku bozuklukları ve içine kapanma.
Madde bağımlılığı, kişilerin hayat düzenlerini olumsuz yönde etkileyen, onları hem ailesinden hem de sevdiklerinden uzaklaştıran kötü alışkanlıkların en başında gelen sorunlardan birisidir. Özellikle çocuklarda ve gençlerde madde bağımlılığının önlenmesi için ailelerin üstlendiği rol oldukça önemlidir.
Ülkemizde bu anlamda destek alınabilecek bir çok özel ve devlet kurumu vardır. Madde bağımlılığı çeşitlerine bağlı olarak tedavi yeri ve yöntemleri de değişmektedir. Madde bağımlısı kişiler öncelikle psikiyatri uzmanları tarafından değerlendirilmeleri, gerekli psikiyatrik tedavi sonrasında da mutlaka psikoterapi desteği almaları gerekmektedir. Özel ve devlet hastaneleri bünyesinde kurulan Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezleri (AMATEM)’den destek alınabilmektedir.