ÇOCUKLARDA TIRNAK YEME DAVRANIŞI
Psikolog Saadet ELEVLİ
- 327
Çoğunlukla 3-4 yaşlarında başlayan tırnak yeme davranışı, el tırnaklarının etrafındaki deriyi yeme, el ve ayak tırnaklarını koparma, kemirme ve ayak tırnaklarını yeme şeklinde gözlenmekte olup, bir tür dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlanabilir. Nadiren bebeklik döneminde, 5 aylıktan sonra da başlayabilen bu davranış çocuğun, ebeveyninin sunduğu güvenli ortandan çıkıp yeni bir sosyal ve fiziksel çevreyle karşılaşmasına bağlı olarak görülebilir.
Özellikle çocuk ilk kez kreşe gönderildiğinde ya da bakıcıya bırakıldığında kendisini güvende hissetmek veya rahatlamak için tırnak yeme davranışına başlayabilir. Bazı kişilerde bu alışkanlık yerini, dudak yeme, saç kıvırma, burun çekme, kalem kemirme gibi alışkanlıklara evrilebilir. Davranışa engel olmak için ailenin sıkça çocuğu tırnak yememe konusunda uyarması, çocuğu bu davranışa daha fazla odaklanmasına ve bu davranışın bırakılması yerine artmasına yol açmaktadır. Hatta bu durum çocuğun diğer kişilerin yanındayken ellerini yumruk şeklinde yaparak parmak ve tırnaklarını gizlemesine yol açabilir.
Çevre tarafında sürekli uyarı yapılması çocuğun, zamanla ellerini ön planda kullanması gereken eylemlerden kaçınmasına neden olabilir. Bu yüzden ailenin yaptığı cezalandırma, dalga geçme, utandırma, tenkit ve tehdit etme gibi davranışlar çocuğun, tırnak yemeye başlamasına neden olan stres, çaresizlik, endişe ve hayal kırıklığı gibi faktörlerin artmasına yol açabilir.
Bu yüzden, özellikle tırnak yeme hastalığının başlangıç döneminde ailenin bu durumu görmezden gelmesi ve çocuğun elini kullanması gereken aktivitelere yönlendirerek bu davranışı söndürme yönünde tutumlar sergilemeleri önerilmektedir. Tırnak yeme, alışkanlığa dönüşmüşse çocuğun neden hoşnutsuzluk duyduğu araştırılmalı ve altta yatan sebebin ortadan kaldırılması yönünde bir yaklaşım sergilenmelidir. Çocuğu, stres, korku, endişe ve kaygı duygusuna iten durumlar araştırılarak, azarlama, küçük düşürme, eleştirme ve cezalandırma gibi eylemlerden kaçınılmalıdır.
Kişinin duygu durumundaki değişikliğe verdiği tepki olarak başladığı düşünülen tırnak yeme alışkanlığının temel nedeni kesin olarak bilinmese de yapılan çalışmalar aşağıda sıralanan nedenler üzerinde yoğunlaşmıştır:
• Bebeklik Dönemi: Bebekliğin 5. ayından sonra başlayan tırnak yeme alışkanlığı çoğunlukla parmak emme ile başlayabilir.
• Öğrenilmiş Davranış: Anne ve babası tırnak yiyen çocuklar, ebeveynin bu davranışını taklit ederek tırnaklarını yiyebilir.
• Genetik Faktör: Duygu durumundaki ani değişimler, kaygı bozuklukları ve anksiyeteye bağlı olarak görülen tırnak yeme hastalığı, bu gibi rahatsızlıkların genetik geçişi ile bağlantılı olabilir.
• Psikolojik Nedenler: Kişinin yaşadığı, gerilim, kaygı, üzüntü, korku, öfke ve sıkıntı gibi duygular, tırnak yeme hastalığına neden olabilir. Kişinin sosyal ve fiziksel çevresindeki ani değişim, kişinin kendini güvensiz hissetmesine yol açabilir. Kişi bu durumla tırnak yiyerek baş edebiliyor olabilir. Ailenin otoriter ve baskıcı olması, çocuğun cezalandırılmaktan duyduğu kaygı, aile içinde değersiz hissetme, ilgi ve sevgiden yoksun geçen çocukluk dönemi, iletişim problemleri de tırnak yeme alışkanlığına yol açabilir.
Tırnak yeme davranışının uzun süre devam etmesi durumunda;
• Çocuğun nelerden dolayı gergin ve hoşnutsuz hissettiği konular araştırılmalı.
• Bu alışkanlıktan vazgeçirmek için azarlamak, korkutmak, ceza gibi zorlayıcı yöntemler yerine daha açık iletişim kurulmalı. Bu tarz davranışlar oldukça yaralayıcı olabilir. Hatta hastalığın evrilip daha ağır duygusal problemler olarak karşımıza çıkmasına neden olabilir.
• Çocuğun korku ve kaygı duyduğu durumlar tespit edilerek, çocuğun kendini güvende hissetmesi yönünde destek sağlanmalı
• Çocuk asla davranışı bırakması için zorlanmamalı ve çok sık uyarılarla, çocuğun dikkati bu davranışa çekilerek pekiştirilmemeli, aksine dikkatini farklı yönlere çekerek davranışı söndürmeye yardımcı bir yaklaşım sergilenmelidir.