ÇOCUKLARDA ENKOPREZİS

Genel olarak çocukların 4-5 yaşlarında bağırsak kontrolünü kazandıkları gözlenmektedir. Enkoprezis, dört yaşından büyük çocuklarda kakanın tuvalet dışında uygun olmayan yerlere yapılması durumudur. Zaman zaman çocuklar çeşitli sebeplerden dolayı kakalarını kaçırabilirler. Eğer bir çocuk 3 ay boyunca en az ayda bir kere kakasını kaçırıyorsa ve bu durum çocuğun hayatını, sosyal ilişkilerini kısaca işlevselliğini olumsuz olarak etkiliyorsa tedavi edilmesi gereken bir durum olarak değerlendirilir.
Çocuklarda enkoprezis, alt ıslatma (enürezis) kadar sık görülmese de her yüz çocuktan 1-4 tanesinde görüldüğü bilinmektedir. Kaka kaçıran çocukların yüzde beşinde altta yatan tıbbi bir sebep bulunurken diğer kısmında çoğunlukla altta yatan sebeplerin psikolojik olduğu düşünülmektedir. 
Enkoprezis çocuklarda iki şekilde görülmektedir: 
1. kabızlık ve taşmaya bağlı kaka kaçırma
2. kabızlığın olmadığı kaka kaçırma
Birincisinde, çocuk bebeklikten itibaren kabızlık yaşamaktır. Bağırsakta biriken dışkı bağırsakların hacim olarak genişlemesine sebep olmuştur. Bağırsakta ilerleyemeyen dışkı burada katılaşmış ve  dışarı atılması daha da zorlaşmıştır. Kimi zaman bu zorlanma çocukta ağrıya da sebep olduğundan çocuk refleks olarak kakasını tutmayı öğrenmiştir. Çünkü çocuk için kaka yapmak, ağrı ve acı verici bir eyleme dönüşmüştür. Çocuk ağrı ve acıdan kaçınmak için kaka yapmaktan kaçınmaktadır. Böylelikle çocukta bir kısır döngü meydana gelmiştir. Bir süre sonra biriken dışkı çocuğun kontrolünden çıkarak, çocuğun kakasını altına yapmasına neden olur. Buna bir de uygun olmayan tuvalet eğitimi eklendiğinde zaten kaygı yaşayan çocuk için işler içinden çıkılmaz hal almaktadır.
Kabızlığın olmadığı kaka kaçırmada ise, aslında dışkı kontrolünü sağlamış çocuk bir süre sonra bilerek ya da farkında olmadan dışkı kaçırmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu durumun gelişmesinde daha çok psikolojik nedenler ön plana çıkmaktadır. 
Psikolojik etkenlerin ön plana çıktığı ikinci tür enkoprezisin nedenleri arasında en sık aile etkileri gözlenmektedir: Tuvalet eğitimine erken başlanması ve daha çocuğun biyolojik sistemi hazır olmadan onu tuvalet eğitimine zorlamak çocuğun tuvaletle ilişkisini bozduğu görülmektedir. Özelikle titiz annelerin çocuklarında daha sık rastladığımız bu sorun, çocuk kakasını tutmakta başarısız olduğunda annenin çocuğun üstüne daha fazla gittiği gözlenmektedir. Bu tür hatalı tuvalet eğitimi tutumu, çocuğun özellikle bireyselleşmesini engeller ve bu da çocukta öfke duygusuna neden olur. Çocuk bir öfke ifadesi olarak kakasını  uygunsuz yerlere bırakarak karşı olma davranışı geliştirir.  Burada asıl önemli olan durum çocuğun bireyselleşmesine (otonomisine) karşı annenin takındığı tutumdur. Çocuğun kaka kaçırması en basit ifadeyle çocuğun öfkesini gösterme biçimidir.
Bazı çocuklarda kaka kaçırmanın bir diğer sebebi de annenin depresyonu ve buna bağlı olarak çocuğun anne tarafından ihmal edilmesidir. Çocuk annenin depresyonuna ve ihmal edilmesine bir yanıt olarak kakasını kaçırarak, kendisiyle ilgili bir şeylerin yolunda gitmediğini çevresindekilere ifade etmektedir. 
Enkorezisin ortaya çıkmasına bir diğer sebep de dışkılamanın farkına varılmamasıdır. Normal koşullarda bağırsağın son bölümü olan rektum boştur. Rektuma dışkı girdiğinde rektum dolar ve dolan bağırsağın bu parçasındaki sinirler durumu beyne iletilir ve dışkılama isteği için kişiyi harekete geçirir. Çocuk kabızlık sonucu ağrı ve acı duygusu yaşayacağı için kaka yapmaktan kaçınır ve rektum genişler. Buradan sinyal beyne gider ve tuvalet yapılmazsa bir süre sonra artık rektum dolsa bile beyin sinyal almaz ve çocuk kakasının geldiğini hissetmez. Kakayı rektumda tutan sıkıştıran bir kas sistemi vardır ama bu kas sisteminde belli miktarda dışkı orada toplandığında basınç yükselir ve mecburen çocuk farkına varmadan taşar. Buda çocuğun iç çamaşırlarının kirlenmesine, altına kaka kaçırmasına neden olur
Çocuğun yaşamındaki bazı zorlu yaşam olayları da çocuklarda kaka kaçırma davranışının nedenleri arasında yer alabilmektedir. Örneğin, bir yakının ölümü, ebeveynlerden birinin kaybı ya da uzaklaşması, anne baba ayrılıkları, yeni bir kardeşin doğumu, taşınma… vb çocuk için travmatik yaşam olayları da çocuklarda kaka kaçırma davranışına neden olabilmektedir. Bu durumda önemli olan, bu sorunun altında yatan gerçek zorlanmayı bularak çocuğun bu sorunla baş edebilmesinde çocuğa yardımcı olmaktır. 
Enkoprezis daha çok karşıt olma, karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite gibi durumlarla daha çok bir arada görüldüğü gözlenmektedir. 
Enkopresiz tedavisinde doğru sebepleri saptamak oldukça önemlidir ve buna uygun tedavi yaklaşımını izlemek gerekmektedir. Tedavide öncelikle aile ve çocukla iyi bir iletişim ve işbirliği kurmak hedeflenir. Bunun için çocuk ve aile detaylı bir şekilde psikiyatrik değerlendirme yapılmaktadır. Çocuk ile uygulanacak bir takım davranışçı yöntemler ve çocuk aile ilişkisinde yapılacak düzenlemeler enkopresiz tedavisi mümkün olabilmektedir.