AYRILIK ANKSİYETESİ (OKUL FOBİSİ)

Okul fobisi, çocuğun okula gitmek istememesi, okula gidiş saatine yakın bir takım fiziksel yakınmaların olması, okula gitmemek için ağlama davranışının görülmesi, anneden ayrılmak istememe durumlarıdır. Okul fobisi olan çocuk okula gitmek istemediği için, sabahları mide bulantısı, kusma, baş ağrısı ağlama nöbetleri, iştahsızlık, mutsuzluk, sınıfa girmek istememe gibi belirtiler görülebilir. Çocuk annesinin de sınıfta kalmasını isteyebilir, annesinden ayrılmak istemez. Çocukta görülen bedensel yakınmalar okula gidiş saatlerine doğru ortaya çıkar ve okulun bitip çocuğun eve gelmesiyle de son bulur. Anne babalar çocuklarının bu davranışlarından ve bedensel yakınmalarından endişelenerek kendilerini çaresiz hissedebilirler. 
Neden bazı çocuklar okulun ilk açıldığı günden itibaren güle oynaya okula giderken bazıları için okula gitmek bu kadar problem haline dönüşmektedir? Okul fobisinin kaynağında anneden ayrılma korkusu vardır. Bu çocukların ailelerine bakıldığı zaman, bu durumun yaygın biçimde diğer aile bireylerinde de var olduğunu görürüz. Bu aslında bir aile nevrozudur. Okul fobisi olan çocuklarının ailelerindeki bireylerin birbirlerine aşırı bağlı hatta bağımlı olduklarını görebiliriz. Bu ailelerde anne ya da baba ya da her ikisi de aşırı kaygılıdırlar. Sürekli başlarına kötü bir şeyler geleceğinden korkarlar. Dış dünyanın tehlikelerle dolu olduğu yönünde güçlü inançları vardır. Okul fobisi olan çocukların anne babalarını dinlediğimiz zaman, çocuğun korku duygularını anne babasından öğrendiğini görebiliriz. Çocuk anne ya da babasının ya da her ikisinin korku ve kaygılarını almıştır, aslında çocukta bu korkular okullar başlamadan öncesinde vardır, ancak somut biçimde ortaya çıkması okul dönemine denk gelir. Çünkü okul çocuk için sosyal yaşamın da bir başlangıcıdır.
Okul fobisi olan çocuğun ailesi de sürekli kaygı içindedir. Küçüklükten beri hep çocuklarına bir şey olacağından korkmuşlardır. Düşeceğinden, başka birinin ona zarar vereceğinden, çok hastalanacağından…. vs. Çocuk ailesinin bu kaygılı ve endişeli duygularını bebekliğinden bu yana yaşamış ve onları kendine model almıştır. Böylece çocukta dış dünyanın tehlikelerle dolu bir yer olduğu algısı gelişir ve bu nedenle de ailesinden ayrılmak istemez, onlardan ayrıldığında başına kötü şeyler geleceği, zarar göreceği endişesini duyar. Çünkü şimdiye dek aileden bu duyguları öğrenmiştir. 

Okul fobisi ile başa çıkmak için neler yapılmalı?
1.    Aile çocuğun okula gitmesi konusunda kararlı davranmalıdır. Çocuğun okula gitmemek için yaşadığı fiziksel belirtiler (eğer farklı bir rahatsızlıktan değil okul fobisinden kaynaklanıyorsa) yüzünden okula göndermezlik yapılmamalıdır. Gün içinde normal, ancak okula gitme saatleri yaklaştıkça artan karın ağrıları, mide bulantısı, baş ağrısı gibi bahanelerden dolayı çocuk okula gönderilmezse, bir süre sonra ailenin bu zayıf yönünü kullanmaya başlar ve ne zaman sosyal hayatta güçlük ya da problem yaşadı, fiziksel yakınmaları artar. Dolayısı ile çocuk için bu fiziksel yakınmalar bir süre sonra onun problem çözme becerisi haline dönüşür. 
2.    Okul fobisi olan çocuk, okula gitmek istemediği için küçümsenmemeli, diğer sınıf arkadaşlarıyla kıyaslanmamalıdır. Çocuğa karşı “Bak, senin yaşındaki tüm çocuklar okula gidiyor, sen bebekler gibi ağlıyor ve okula gitmek istemiyorsun” ya da “akıllı çocuklar senin gibi davranmaz!” gibi yargılayıcı, küçümseyici ifadeler kullanılmamalıdır. Bu tür ifadeler çocuğun kendini daha kötü hissetmesine neden olur.
3.    Öğretmeni ile iletişim halinde olunmalı. Öğretmenin verdiği yönergeler uygulamaya çalışılmalı. Çocukla birlikte sınıfa girerek ve onunla birlikte sırada oturulmamalıdır, çünkü bu çocuğun anneden kopmasını zorlaştırdığı gibi sınıf arkadaşlarına ve öğretmenine yönelmesine de engel olur. 
4.    Okul fobisi olan bir çocuğun korku ve kaygılarının azalması için önce aile kaygı ve korkularından uzaklaşmalı, çocuğuna, öğretmenine ve okula sonra da dış dünyanın güvenilir bir yer olduğuna dair olumlu bir algıya sahip olmayı öğrenmelidir. 
5.    Gerektiğinde, ihtiyaç duyduğunuzda bir uzmandan yardım isteyin. Başa çıkamadığınız problemler olduğunda bunların büyümesini ve  daha fazla yerleşerek başka problemler üretmesine neden olacaktır
Psikolog Dr. Saadet Elevli