Prof.Dr.Ercan BALDEMİR

Evreka, Evreka

Prof.Dr.Ercan BALDEMİR

  • 1241

Çocukların bi birlerinin ellerinden tutup, hızlı bir şekilde dönerek oynadıkları bir oyun var.  
Çocuklar birbirlerini kuvvetli bir şekilde çektikleri halde, birbirlerine yaklaşmazlar, çünkü dönme hızıyla orantılı bir merkezkaç kuvveti engel olur buna. 
Çekme ile merkezkaç kuvvetini dengeledikleri için çocuklar ne arkaya doğru düşerler ne de öne gelirler. 
Aslında bir matematik denge formülü uygularlar farkında olmadan. Ama Newton’un çocukların bu oyununu gördüğünde, gökyüzündeki cisimlerin, dünya ile ayın, güneşin etrafındaki gezegenlerin, galaksilerin, nasıl birbirleri arasındaki mesafeleri koruyarak dengede durabildiklerini anlayabildiğini biliyor muydunuz? 
Arşimet’ten önce de birçok insan hamama gitti, suyun tası kaldırdığını ve belki de hacmi kadar suyu taşırdığını gördü, ama Arşimet kadar heyecanlanıp, peştemali üzerine almayı da unutarak “evreka, evreka” diye bağırıp sokağa fırlamadı. Peki ne idi Arşimet’in bulduğu? 
Kral II. Hieron’un bir terzisi vardır. Bu terzi krala altın taçlar yapmaktadır. Ancak kral terzinin kendisini kazıkladığından ve içerisine gümüş kattığından şüphelenmektedir ve Arşimet’e kazıklanıp, kazıklanmadığını bulmasını söyler. 
Günlerce bu işe kafa yorar Arşimet ama bir türlü sorunun cevabını bulamaz. 
Bir gün hamam havuzunda iken ağırlığının azaldığını hisseder. 
Arşimet’in bulduğu şey; su içerisine daldırılan bir cismin taşırdığı suyun ağırlığı kadar ağırlığını kaybetmesi ve taç için verilen altının taşırdığı su ile tacın taşırdığı su mukayese edilerek problemin çözülmesi idi. Yani tasın taşırdığı su ile tasın ağırlığı arasında bir ilişki olduğunun keşfidir. Ve böylece terzinin üçkağıdını da ortaya çıkartır.
Çok basit bir buluş gibi gelebilir.
Evet, kimse düşünmedi o düşündü.
Farklı olan olaylara analitik bakış açısıdır.

Yazarın Diğer Yazıları