YILIN KEÇİSİ ÖDÜLLERİ- LEVENT KIRCA VE HAYRİ DEV

 

Ölüdeniz Kültür ve Sanat Festivali kapsamında   her yıl    ülkemizin yetiştirdiği dürüst, cesur, Atatürk İlkelerine bağlı, Cumhuriyet’in değerlerini savunan, sözünün arkasında duran kişi ve kurumlara verilen Yılın Keçisi Ödülü bu yıl “ İnadına Sanat, İnadına Tiyatro” diyen büyük tiyatro sanatçısı Levent Kırca’ya verilmiştir.

 

Olacak O Kadar adlı programıyla 21 yıl inatla televizyonlarda halkı eğiten Levent Kırca, programının televizyondan kaldırılmasına rağmen, tiyatroların özelleştirilmesinin gündemde olduğu bugünlerde de Anadolu’yu karış karış gezerek halkı tiyatroyla buluşturduğu ve inatla halkını eğitmeye, bilinçlendirmeye ve demokrasi kültürünü yerleştirmeye inatla devam etmesi nedeniyle Yılın Keçisi Ödülü’nü almayı başarmıştır.

 

Yine bul yıl ilk kez internet kanalıyla alınan öneriler doğrultusunda Denizli/Çameli’nde yaşayan 3 telli saz üstadı Hayri Dev, Yılın Müzik Adamı seçilmiştir. UNESCO’nun

“ Yaşayan Kültür Mirasları” listesinde il k sıralarda yer alan ve tüm dünyanın tanıdığı Hayri Dev, 70 yaşının üzerinde olmasına rağmen Geleneksel Kültürümüzü yaşatması ve dünyaya tanıtması açısından Yılın Müzik Adamı olmaya hak kazanmıştır.

 

 Ödüller 21 Haziran Perşembe günü Ölüdeniz Kültür ve Sanat Festivali ilk akşamı kendilerine sunulacaktır.

 

 Usta tiyatrocu Levent Kırca’yı hemen herkes yakından tanımakta olduğu için bu yazımda bölgemizin yetiştirdiği ancak hak ettiği medya desteğini henüz bulamayan Hayri Dev’le edindiğim derlediğim bilgileri aktararak kendisini tanıtmaya çalışacağım.

 

HAYRİ DEV KİMDİR?

 

1933’te Denizli Çameli ilçesinin Masıt (Gökçekaya)köyünde dünyaya gelen Hayri Dev, ayaklanır ayaklanmaz ailesinin en önemli geçim kaynağı olan keçi çobanlığı yapmaya başlar. Zaman içinde dağlarda yankı bulan kaval ve üç telli curaya düşer aklı… Kadınların ekmek pişirmede kullandığı ısırgana tel takıp çalar. Bu ilk enstrümanıdır. Dedesi Mustafa'nın etkisiyle üç telli çalmaya başlar.Büyük yöresel müzisyenlerin atışmalarını izler.17-18 li yaşlarına geldiğinde ise çoktan gizli çam düdüğü ve üç telli curası ile bir usta olur.Artık yörede yapılan düğünlerin en önemli mahalli sanatçısıdır Hayri Dev…Yaşamı üç telli cura ile düğünlerle geçer ki bu yarenlik hiç bitmez.

 

Hayri Dev’in müziği son derece naiv, karmaşadan uzak olarak nitelendirilebilir…Yöre folklörünün karakteristik özelliklerini taşıyan ‘Masıt Kırıkları’ süresi iki ile üç dakika arası değişen, sözleri genellikle bir dörtlük olan türkülerdir. Bunun yanı sıra Teke Yöresi folklörünün diğer önemli unsurları olan boğaz havaları, gurbet havaları,teke zortlatmaları,ağır zeybek ve kıvrak zeybekleri yer yer 3 telli curasıyla yer yer yine kendi yaptığı gizli çam düdüğüyle icra eder.

 

Hayri Dev’in ve arkadaşlarının keçi ardında ve yarenliklerde geçen yaşamları, Jérôme Cler’in Teke Yöresini keşfetmesi, yörenin folklörünü ve müziğini görmesi sonucu sonraları Fransa, Belçika, Hollanda gibi Avrupa ülkelerinin çok sayıdaki şehirlerinde verecekleri konserlerle dolu bir sürece girer.

 

Hayri Dev, Çoban müzisyenler Hasan Yıldırım (Kapızlı), Mehmet Şakir (Akkulak), oğul Zafer ve Hayri Dev enstrümanlarını gazete kağıdına sararak giderler Paris’e ilkin…Hayri Dev üç telli resitalleri verir, çam düdüğü çalar, kaşıkla oynar. 1996’da Çameli ekibiyle 28 gün Fransa ve Almanya’yı dolaşıp etnik müzik festivallerine katılırlar. 1997 yılında Amsterdam’da, 1998’de Strasborg Marc Bloch Üniversitesi’nde konserler verirler. Palais Des 2002’de Brüksel’de Beaux-Arts’ta, 2003’te Paris’te Fransız Kültür Bakanlığı yetkililerinin huzurunda hep birlikte çalarlar. Gulya Mirzeova’nın 1999 yılında çektiği ‘Ormanın Arkası’nda adlı belgeselinde rol alırlar. Belgesel Marsilya ve Strasbourg’da ödüller alır. Hayri Dev, Cler’in çalıştığı Sarbone Üniversitesi’nde bir hafta boyunca üç telli dersleri verir. Ayrıca Çamelili ustalar Denizli müziğini ve çalgılarını öğrencilere öğretirler. Mehmet Şakir 1992’de Fransa’da (Chateauroux) büyük bir keman festivalinde çalma onuruna erişir. Cler’in derlemeleri kaset-CD olarak Fransa’da Radio France tarafından yayınlanır. 1994’de ‘Türkiye Yayla Müzikleri’, 1996’da ‘Türkiye: Sipsiyle Yayla Müzikleri/Ali Tekin’ ve 1998’de ‘Türkiye Yayla Kemanı/Mehmet Şakir’ yayınlanan kasetlerden bazılarıdır. Cler yöre araştırmalarını 1998’de doktora tezine dönüştürür. ‘Güney Türkiye’de Müzik ve Köy Müzisyenleri’ teziyle Sorbonne Üniversitesi’nde doçent olur. Ardından 1925 doğumlu Akkulak; 2004’de aralarından ayrılır. Sonra Kapızlı. Ekip yoluna Jérôme’un bir keman hediye ettiği Kısmet’le devam eder.

 

Hayri Dev 70 inin üzerindeki yaşına rağmen halen düğünlerde Ege’nin bu rafine, saf müziğini icra etmeye devam etmekte…Bunun yanında Denizli Belediye Konservatuarında öğrencilerle buluşmakta.

 

Keçi ardında çobanlık yaparak başlayan, okuma yazmanın dahi ancak askerlikte öğrenilebildiği hayatına sıkıştırdığı sayısız köy düğünleri, festivaller ve Avrupa’nın sayılı üniversite ve festivallerinde arkadaşlarıyla birlikte yaptığı konserler, dinletilerden sonra Hayri Dev’in gelecek kuşaklara eşsiz bir miras olarak bıraktığı bu kültür ‘’Ormanın arkasında’’ kalmamayı çoktan hak etmiş görünüyor.