Vasiyetname Nedir

Merhabalar. Fakültede Miras Hukuku dersimizin ilk gününde hocamızın tahtaya yazdığı ilk şey ‘’Ölüm hak, miras helal.’’ cümlesi olmuştu. Bu cümleden sonra da ‘’Miras Hukuku’’nun derinliklerini öğrenmeye koyulmuştuk. Bugün, Miras Hukuku konularından biri olan ve son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz ancak hukuki anlamda ne ifade ettiğini ve prosedürünü pek de bilmediğimiz bir konu ile, vasiyetname ile karşınızdayım.
Vasiyetname, ölüme bağlı tasarruflardan biridir. Vasiyetname düzenleyen kişi, vasiyetnamesi ile son arzu ve isteklerini açık bir şekilde belirtmek amacı gütmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddelerinde düzenlenen vasiyetnamenin üç şekli mevcuttur. Vasiyetname şekilleri; El yazılı vasiyetname, resmi vasiyetname ve sözlü vasiyetnamedir. Vasiyetnameler düzenlenirken, kanunda gösterilen şekil şartlarına uyulması zorunludur.
El yazılı vasiyetname, resmi bir memur önünde yapılmak zorunda değildir. El yazılı vasiyetnameyi, miras bırakan tek başına yapabilir. Ancak zorunlu olan şekil şartlarına uymadığı takdirde, kişinin yaptığı vasiyetname geçersiz olacaktır. 
El yazılı vasiyetname, yapıldığı yıl, ay ve gün de yazılmak suretiyle, başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olmalıdır. Bu vasiyetname şeklinde, miras bırakan kişi, el yazılı vasiyetname yaptığını çevresinden gizleyebilir. Herhangi bir tanığa ihtiyaç duyulmayan bu vasiyetnamede, vasiyetnamenin bulunduğunda yok edilme ihtimaline karşılık, el yazılı vasiyetnamenin saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılması, bu vasiyetnamenin yapan kişi tarafından saklanmasına göre daha güvenli bir yol olacaktır.
Resmi vasiyetname, ispat bakımından el yazılı vasiyetnameye göre daha güçlü bir vasiyetname şeklidir. Resmi vasiyetname kanunda daha ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Resmi vasiyetname,  resmi memur tarafından, iki tanığın katılımı ile yapılır. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. Ancak uygulamada resmi vasiyetname, noterler tarafından yapılmaktadır. Bu vasiyetname şeklinde, miras bırakan son arzu ve isteklerini notere bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir. Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Resmi memur da, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. 
Sonrasında miras bırakan vasiyetnameyi okuduğunu, bu vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. Ayrıca vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir. Resmî vasiyetnamenin bir diğer avantajı ise, resmi vasiyetnameyi düzenleyen memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür. Uygulamada resmi vasiyetname, kişinin vasiyetname yaptığı noter tarafından saklanmaktadır.
Resmi vasiyetname günümüzde en sık tercih edilen vasiyetname şeklidir. Gerek resmi bir memur önünde ve iki tanık ile yapılması, gerek miras bırakan kişinin tasarrufta bulunma ehliyetinin varlığının olup olmadığının tanıklar tarafından belirtilmesi, gerekse de resmi memur tarafından yapılan vasiyetnamenin aslının saklanması bakımından daha güvenli bir vasiyetname çeşididir. Ayrıca okuma yazması olmayan kişiler ile fiziksel anlamda engeli bulunan ve bu neden ile okuma ya da yazma yetisi olmayan kişilerin resmi vasiyetname yapabilmeleri için de uygulamada farklı düzenlemeler mevcuttur. 
Sözlü vasiyetname ise, istisnai bir vasiyetname şekli olup, ancak ve ancak olağanüstü durumlarda geçerli olmaktadır. Özellikle kişinin el yazılı vasiyetname ya da resmi vasiyetname yapmasının mümkün olmadığı durumlarda, son arzu ve isteklerini o anda çevresinde bulunanlara sözlü olarak ifade etmesi ile oluşan bir vasiyetname şeklidir. Bu vasiyetname için, miras bırakanın yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü bir durum oluşması gerekmektedir.  Sözlü vasiyetnamede miras bırakanın, o anda çevresinde bulunan iki tanığa son arzu ve isteklerini anlatması ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yüklemesi söz konusudur.
Miras bırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler. Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek miras bırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler.
Olağanüstü durumun ortadan kalkmasından bir ay sonra eğer sözlü vasiyetname yapan kişi hayatta ise, artık o sözlü vasiyetnamesinin bir hükmü kalmaz. Böyle bir vasiyetname hiç yapılmamış gibi bir etki doğurur. Sözlü vasiyetnamesi geçersiz olan miras bırakan, şayet vasiyetname düzenlemek istiyorsa, el yazılı vasiyetname ya da resmi vasiyetname yaparak son arzu ve isteklerini belirtebilir. 
Vasiyetname düzenlemek isteyen kişinin bir avukattan danışmanlık almasını tavsiye etmekteyim. Zira vasiyetname düzenleyen kişi, düzenlediği vasiyetnamenin zorunlu şekil şartlarına uymaz ise, o vasiyetname geçersiz olacaktır. Bu nedenle de, vasiyetname düzenleyen kişinin ölümünden sonra, son arzu ve isteklerinin yerine getirilmesi mümkün olamayacaktır. Vasiyetname düzenleyen kişinin, vasiyetnamesinde ne söylemek istediğini ölümünden sonra kendisine soramayacağımıza göre, vasiyetnamelerin hazırlanmasında daha dikkatli ve özenli olunması gerektiği için, hukuki bir yardım alınması önem arz etmektedir.
 Hepimiz için Hakkın yerini bulduğu günler dilerim. Günümüz güzel geçsin..
Bu Haftanın Sözü : ‘’Bir babanın çocuklarına bırakabileceği en kıymetli miras temiz bir isimdir.’’ Reşat Nuri Güntekin

e-mail     : [email protected]