Türkiye'ye Gelen ve Türkiye'den Giden Doğrudan Yatırımlardaki Gelişmeler Raporu

Yurt dışına giden (ODI) ve yurt içine gelen (FDI) yatırımların oranı uzun dönemli ortalamasının üzerinde bulunuyor. Oran Nisan ayında yüzde 27,7 seviyesinde gerçekleşti.

TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı) 2018 Nisan ayı ’Türkiye’ye Gelen ve Türkiye’den Giden Doğrudan Yatırımlardaki Gelişmeler’ raporunu paylaştı. Rapora göre yurt dışına giden (ODI) ve yurt içine gelen (FDI) yatırımların oranı uzun dönemli ortalamasının üzerinde bulunuyor. Oran Nisan ayında yüzde 27,7 seviyesinde gerçekleşti.

ODI-FDI oranındaki yükseliş, yerleşiklerin yurt dışına yönelişinin, yabancıların yurt içine yönelişinden daha hızlı arttığını göstermekte. Türkiye’de ODI/FDI oranının genel eğiliminin 2002 yılından itibaren incelendiğinde yukarı yönlü olduğunun belirtildi raporda söz konusu orana dönemler itibarıyla bakıldığında, orandaki yukarı yönlü hareketin 2008’den sonraki yükselişten kaynaklandığı anlaşıldığı bildirildi. 2002-2007 döneminde azalan trendin, 2008’den itibaren yön değiştirdiği aktarıldı.

2002-2018 döneminde ortalama yüzde 21,8 olan ODI/FDI oranı, Mart 2018’deki yüzde 30 seviyesinin altına inerek, Nisan 2018 itibarıyla yüzde 27,7 seviyesinde gerçekleşti. Rapora göre geçen yılın aynı dönemine göre ise söz konusu oranda 3,1 puanlık bir artış olduğu görülmekte. 2017 yılı Ocak-Nisan ortalaması ile 2018 yılının aynı dönemini kıyasladığımızda da ilk dört aylık ortalamanın 2018 yılında 2017 yılına kıyasla 4,8 puan daha yukarıda olduğu dikkat çekiyor..

Doğrudan yatırımların ülkelere göre dağılımı

2002-2018 dönemini kapsayan kümülatif verilere göre giden doğrudan yatırımların ülkelere göre dağılımına bakıldığında Hollanda, Azerbaycan ve ABD’nin öne çıktığı görüldü. Bu dönemde yurt içindeki yerleşiklerin yurt dışında yaptıkları yaklaşık 41,6 milyar dolarlık doğrudan yatırımın yüzde 28,3’ü Hollanda’ya, yüzde 15,6’sı Azerbaycan’a ve yüzde 12,2’si de ABD’ye gitti. 2018 Ocak-Nisan dönemi için veriler incelendiğinde, 2017 yılının aynı dönemine göre yatırımların ülkelere dağılımı bağlamında ilk üç ülkede değişiklik olmadığı görüldü. 2018 Ocak-Nisan döneminde giden yatırımlar 491 milyon dolar artarak bin 675 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde yurt dışında yapılan doğrudan yatırımların ülkelere dağılımına bakıldığında Hollanda, ABD ve İngiltere yatırımların öncelikli destinasyonları arasında yer aldı. 2018 Ocak-Nisan dönemindeki bin 675 milyon dolarlık yatırımın yüzde 59,5’i Hollanda’ya, yüzde 17,6’sı ABD’ye ve yüzde 3,5’i de İngiltere’ye gitmiştir. 2017 Ocak-Nisan döneminde ise yatırımların sırasıyla Hollanda (yüzde 30,5), ABD (yüzde 27,6) ve İngiltere’ye (yüzde 8,9) gittiği görülüyor.

2002-2018 dönemini kapsayan kümülatif verilere göre gelen doğrudan yatırımların ülkelere göre dağılımına bakıldığında Hollanda, ABD, Avusturya, İngiltere ve Lüksemburg’un öne çıktığı görülüyor. Bu dönemde yurt

dışındaki yerleşiklerin yurt içine yaptıkları yaklaşık 149,8 milyar dolarlık doğrudan yatırımın yüzde 16,1’i Hollanda’dan, yüzde 7,6’sı ABD’den, yüzde 6,9’u Avusturya’dan, yüzde 6,7’si İngiltere’den ve yüzde 6,2’si Lüksemburg’dan geldi. 2018 Ocak-Nisan dönemi için veriler incelendiğinde, 2017 yılının aynı dönemine göre ülke ve ülke sıralamasında farklılaşma olduğu görülüyor.

2018 Ocak-Nisan dönemi verilerine göre gelen yatırımlar yaklaşık 1084 milyon dolar azalmış ve 1689 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bin 689 milyon dolarlık yatırımın yüzde 18,7’si Avusturya’dan, yüzde 13,6’sı Hollanda’dan ve yüzde 12,8’i Lüksemburg’dan geldi. 2017 Ocak-Nisan döneminde ise yatırımların sırasıyla İspanya (yüzde 33,6), Hollanda (yüzde 22,4) ve Azerbaycan’dan (yüzde 8,5) geldiği görülüyor. Bunun yanı sıra 2017 yılına kıyasla 2018 yılında ilk üçte yer alan ülkelerin gelen toplam yatırımlar içindeki payının yüzde 64,5’den yüzde 45,1’e düştüğü de dikkat çekmekte.

Doğrudan yatırımların sektörlere göre dağılımı

2002-2018 dönemini kapsayan kümülatif verilere göre giden doğrudan yatırımların sektörlere göre dağılımına bakıldığında bu dönemdeki yaklaşık 41,6 milyar dolarlık yatırımın yüzde 55,6’sının sınai sektörlerde, yüzde 44,1’inin hizmetler sektöründe ve yüzde 0,3’ünün de tarım sektöründe gerçekleştiği görülüyor. Alt sektörler itibarıyla öne çıkan sektörler incelendiğinde ise aynı dönemde giden doğrudan yatırımların yüzde 27,9’unun madencilik ve taşocakçılığı, yüzde 10,6’sının ise gıda, içecek ve tütün ürünleri imalatı sektörlerine yönelik olduğu dikkat çekiyor. Finans ve sigorta faaliyetleri (yüzde 18,3) öne çıkan diğer sektörler oldu. ’Holding şirketlerinin faaliyetleri’, finans ve sigorta faaliyetleri içinde en büyük paya sahip olan alt sektör oldu. Toplam finans ve sigorta faaliyetleri sektöründeki doğrudan yatırımın yüzde 56,8’i holding şirketlerinin faaliyetlerinden oluşuyor.

Giden doğrudan yatırımların sektörel dağılımına daha yakın bir dönem için bakılırsa, 2018 Ocak-Nisan dönemindeki bin 675 milyon dolarlık doğrudan yatırımın yüzde 62,2’si hizmetler sektöründe (bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 2,8 yüzde puan azalış), yüzde 37,6’sı da sınai sektörlerde (bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 3 yüzde puan artış) gerçekleşti. Alt sektörler itibarıyla bakıldığında bin 675 milyon dolarlık giden doğrudan yatırımın yüzde 31,6’sının holding şirketlerinin faaliyetleri sektöründe, yüzde 19,5’inin madencilik ve taşocakçılığı sektöründe ve yüzde 10,4’ünün de elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründe gerçekleştiği anlaşılıyor. Bir önceki yılın aynı dönemine bakıldığında ise yüzde 28,2’lik pay ile gayrimenkul faaliyetleri sektörünün ilk sırada yer aldığı görüldü.