Ek gelir kazanmak isteyenler için yeni yöntem, anlaşmalı boşanıp yetim maaşı alıyorlar
Yetim aylığı alabilmek için eşinden anlaşmalı bir şekilde boşanan 2.418 kadının eşleriyle birlikte yaşamaya devam ettiği, yalnızca yetim maaşı alabilmek için boşandıkları ortaya çıktı. Diğer taraftan sigortalı bir işte çalışmadığı halde yakınlarına sigorta parası ödeyerek emekli olmak için dışarıdan kendisini çalışıyor gibi gösteren şahısların sigortaları iptal edilmeye başlandı. SGK, düzenlediği denetimlerle kayıt dışı işlem yapanları tek tek yakalamaya başladı.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıt dışı istihdam, sahte sigorta ve kurumdan haksız yere aylık alanları tespit etmek için denetimler gerçekleştiriyor. Kayıt dışı istihdam nedeniyle hem SGK gelir kaybına uğruyor hem de işverenler arasında haksız rekabet ortaya çıkıyor. Daha da önemlisi işçiler sosyal güvenceden yoksun kalıyorlar.
Türkiye’de sigortasız çalıştırmanın yanı sıra çalıştırdığı işçinin ücretinin SGK’ya eksik bildirilmesi uygulaması da çok yaygın. Ücretlerin eksik bildiriminin önlenmesi amacıyla doktor, mühendis, avukat, sporcu, öğretmen gibi kalifiye meslek gruplarından çalışanlarını asgari ücret veya buna yakın düzeyde bildirdiği tespit edilen işverenlere elektronik tebligat gönderiliyor.
Kurumun 2023 faaliyet raporuna göre, 2022 yılında bu şekilde tebligat gönderildiği halde ücretleri eksik bildirmeye devam eden 492 işyeri sosyal güvenlik denetmenlerince denetlendi. Ayrıca, işyerlerinin analiz edilmesi sonucu belirlenen 2.013 işyeri ile riskli olduğu belirlenen sektörlere yönelik 51.915 işyerinde denetim gerçekleştirildi.
Sosyal güvenlik denetmenleri tarafından 2023 yılında toplam 101.794 işyeri denetlendi. Bu işyerlerinde 2.264 yabancı ve 20.811 yerli kayıt dışı işçi çalıştırıldığı tespit edildi.
112.995 KİŞİNİN SİGORTASI SAHTE ÇIKTI
Sosyal güvenlik denetmenlerinin yaptığı denetimlerde 1.533 işyerinin sahte olduğu belirlendi. Tespit edilen sahte sigortalı sayısı ise 88.455 kişi oldu. Sosyal güvenlik müfettişlerinin denetimleri sırasında ise 201 kişinin sahte sigortalı olduğu belirlendi.
SGK ayrıca 2016 yılından bu yana Sahte İşyeri ve Sahte Sigortalılık Tespit Projesi yürütüyor. Faal ve gayri faal 4,6 milyon işyeri sahte olma olasılıklarına göre sınıflandırıldı. Her yıl bu işyerlerine yönelik inceleme ve denetimler gerçekleştiriliyor. 2023 yılında 368 işyerinin ve bu işyerlerinden bildirilen 24.339 kişinin sigortasının sahte olduğu tespit edildi. Söz konusu proje kapsamında 2016 yılından bu yana toplam 144.901 sahte sigortalı ortaya çıkartıldı.
2023 yılında gerek proje kapsamında gerekse sosyal güvenlik denetmenleri ve müfettişlerinin denetimleri sonucunda 112.995 sahte sigortalı kişi tespit edildi.
SİGORTALARI İPTAL EDİLİYOR, ÖDENEN PRİMLER YANIYOR
Sahte sigorta yaptıranların büyük kısmı primlerini ceplerinden ödüyorlar. Sonradan yapılan denetimler sonucu sahte sigortalı olduğu tespit edilen kişilerin o sürelere ait sigorta prim günleri iptal ediliyor. Yatırılmış primleri yanıyor. Sahte sigortalı olunan dönemde sağlık hizmetinden yararlananlardan tedavi masrafları faiziyle geri alınıyor.
Sigortanın sahte olduğu emekli aylığı bağlandıktan sonra ortaya çıkarsa emekli aylığı iptal ediliyor. O tarihe kadar ödenen emekli aylıklarının tamamı faiziyle geri alınıyor. Yeniden emekli olabilmesi için eksik prim günlerini tamamlaması isteniyor.
BOŞANDIĞI EŞİYLE YAŞAYAN 2.418 KADININ AYLIĞI İPTAL
Ölen anne babasından ölüm aylığı bağlatmak için kocasıyla anlaşmalı boşanan kadınlar genellikle kardeş, akraba, komşu gibi yakın çevrelerindeki kişilerin ihbarıyla tespit ediliyorlar. SGK denetmenleri 2023 yılında boşandığı eşi ile birlikte yaşadığı ileri sürülen kadınlarla ilgili 2.979 denetim gerçekleştirdi. Bu denetimler sonucu 2.418 kadının yetim aylığının kesilmesi için rapor düzenlendi.
Anlaşmalı boşanarak yetim aylığı bağlattığı tespit edilen kadınların aylıkları kesiliyor. Daha önce ödenmiş aylıklar ile bu süre içinde SGK üzerinden sağlık hizmeti almışlarsa bunun bedelleri faiziyle geri alınıyor.