Bu bacalar 200 yıldır hayat kurtarıyor

Muğla'nın simgesi ‘Muğla Bacası' üzerine Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Can Naci Kocabaş tarafından yapılan bilimsel araştırmada, Muğla Bacalı evlerde karbonmonoksit zehirlenmesi yaşanmadığı ortaya çıktı.

Rize'den sonra en fazla yağış alan Muğla'da 1922 yılındaki Mübadeleye kadar Rum ustaların yaptığı geleneksel Muğla evlerinin bacaları, günümüzde Rum ustaların yanında çalışan Türk'lerin torunları tarafından yapımı hala devam ediyor. Yağmurlu havalarda halk arasında ‘Deli Memet' olarak adlandırılan ve her an yön değiştiren poyrazda Muğla bacasından çıkan dumanlar geri tepmeden havaya karışıyor.

28 Alaturka kiremitten yapılıyor

Muğla bacasının dört tarafının açık olarak yapılması baca tıkanmalarını ve soba tütmesini engelliyor. 28 adet yağlı kiremitle yapılan bacanın üzeri yağmurdan korumak için kapatılmıştır. İklimin özelliği ve kullanım amacına göre rüzgarı ve yağmuru kesecek biçimde üstü kapatılarak dikdörtgen biçiminde şekillenen 28 alaturka kiremidin taş işçiliğinin inceliğiyle bir bütün oluşturması ve başka bölgelerde kullanılmadığı için Muğla'nın sembolü olmuştur. Geleneksel Muğla bacasının çoğunlukla Muğla Merkez ilçe Menteşe, Milas, Yatağan, Ula, Köyceğiz, Ortaca ilçelerde de uygulandığı görülmektedir.

“Muğla bacalı evlerde zehirlenme olmadı”

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Can Naci Kocabaş, kış aylarında Karbonmonoksit zehirlenmelerinin arttığını belirterek, “Ülkemizde de özellikle İç Anadolu bölgemizde ve Marmara bölgesinde karbonmonoksit zehirlenmelerine oldukça sık rastlanmaktadır. Muğla bölgemizde iklim şartları tamamen Marmara Bölgesi ve diğer bölgelere benzemekle beraber bizim gözlemimiz karbonmonoksit zehirlenmelerini oldukça az görmekteyiz. Biz bunu bilimsel çalışma olarak, sağlık kayıtlarını incelediğimizde Muğla bölgesinde yılda çok düşük 20-30 kişi zehirlenme vakalarının yaşandığını tespit ettik. Bu oranları belde iklim şartlarının yaşandığı diğer bölgelerle kıyasladığımız zaman oldukça düşük olduğunu gördük. Bu zehirlenme vakasını yaşayan insanları geriye dönük incelediğimizde, zehirlenme olanların evlerinde Muğla bacası olmadığını gördük. Muğla bacası olan evlerde zehirlenme vakaları görülmemektedir” dedi.

1800'lü yıllardan bu yana kullanılıyor

Prof. Dr. Can Naci Kocabaş, Muğla bacasının geçmişinin çok eskiye dayandığını belirterek, “1800'lü yıllardan beri bu bölgede yapılan bir baca sistemi. 28 kiremitten oluşan bir baca sistemi. Dört tarafı açık, özellikle yağmurlu havalarda rüzgârın dört yönden esmesi nedeniyle dört çıkış noktası var. Bu nedenle geri tepmeler bu bacalarda görülmemektedir. Sonuç olarak da bu karbonmonoksit zehirlenmelerine rastlanmamaktadır. Zehirlenme vakalarının hepsi, Muğla bacası olmayan, nizami olmayan evlerden kaynaklanmaktadır. Muğla'da yerel deyişle ‘Deli Mehmet' rüzgârları çok değişik yönlerden esiyor” dedi.

Resmi kurumların logosu Muğla Bacası

Geleneksel Muğla evlerinde bulunan Muğla Bacası'nın Türkiye'de bir başka örneğinin bulunmaması nedeniyle bugün Muğla Valiliği, Menteşe Belediyesi ve Muğla Ticaret ve Sanayi Odası halen Muğla Bacalı logoları kullanmaktadır.