'AKDENİZ ANEMİSİ'NE DİKKAT!

Halk arasında ‘Akdeniz anemisi’ olarak anılan ve ülkemizde en sık görülen genetik hastalıklar arasında başı çeken talasemi; bacaklarda yaradan kansızlığa, çabuk yorulmadan deride koyulaşmaya dek bazı sinyallerle kendini gösteriyor.

Fethiye İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından 8 Mayıs Dünya Talasemi Günü'ne ilişkin basın bildirisi yayınlandı. Bildiride tıptaki adı "Talesemi" olan halk arasında "Akdeniz anemisi" olarak bilinen kalıtsal hastalıkla ilgili bilgiler verildi. Fethiye İlçe Sağlık Müdürü Dr. Ruhsar Doyuk bildiride hastalığın bulaşıcı olmadığına dikkat çekti. Muğla’da talasemi önleme çalışmalarının 1990’lı yıllarda başladığını belirten Doyuk, şu bilgileri aktardı:

 “Talasemi ve Kalıtsal Kan Hastalıkları dünyanın önemli halk sağlığı sorunlarından birisidir. Dünya Sağlık Örgütünün yayınlarında, dünyada yaklaşık 270 milyon talasemi taşıyıcısı olduğu ve her yıl yaklaşık 300.000 hasta çocuğun dünyaya geldiği bildirilmektedir.

          Talasemi (Akdeniz Anemisi), kalıtım yoluyla anne-babadan çocuklara taşınan ve kesin tedavisi olmayan bir kansızlık hastalığıdır. Talasemi hastalığı, her ne kadar hastaları düzenli tedavi ve izlem ile normale yakın bir yaşam sürseler de, hasta ve aileleri için zor ve pahalı bir hastalıktır.

1993 yılından itibaren 8 Mayıs “Dünya Talasemi Günü” olarak kutlanmaktadır. Bu sayede, ülkemizde de önemli bir halk sağlığı olan Kalıtsal Kan Hastalıklarının gündemde tutulması ve bu sayede toplumun bilinçlendirilmesi ve konuya hassasiyetin oluşturulması hedeflenmektedir. Türkiye’de talasemi taşıyıcı sıklığı %2.1 olup, sahil bölgelerinde bu oran %4.3 civarına ulaşmaktadır. Ülkemizde toplam 1.400.000 talasemi taşıyıcısı olduğu tahmin edilmektedir.

           Muğla ilinde yürütülen Talasemi önleme çalışmaları 1990’lı yıllarda başlamıştır. 1997 yılından itibaren alınan İl Umumi Hıfzısıhha Kurul kararıyla Bakanlığın belirlediği 33 ilde 2018 yılından itibaren de 81 ilde evlenen her çifte talasemi testi yaptırma zorunluluğu getirilmiş ve evlenen çiftlerin her ikisine de bu test uygulanmaya başlanmıştır.

          Bu çalışmaların yanında 1996-1997 öğretim yılından itibaren bugüne kadar her yıl ilçemizde tüm 8. sınıf öğrencilerine eğitim verilerek ücretsiz talasemi testi taraması yapılmaktadır. Talasemi taşıyıcısı olduğu tespit edilen öğrencilerimize ve  ailelerine hastalığı ile ilgili eğitim yapılarak ,bilgilendirici  Talasemi taşıyıcı  kartları verilmektedir.

            Aile Hekimliklerinde evlenecek çiftlerin kan örnekleri alınarak Hemoglobinopati Tanı Merkezlerine gönderilmekte, pozitif çıkan test sonucu İlçe Sağlık Müdürlükleri ve Aile Hekimliklerine bildirilmekte, Aile Hekimlikleri tarafından da taşıyıcı çiftlere gerekli genetik danışmanlık yapılmaktadır. Evlilik öncesinde ücretsiz olarak yürütülmekte olan bu hizmetlerin amacı talasemi hastalığı hakkında toplumun bilgilendirilerek farkındalığın artırılması ve hasta çocuk doğumunun engellenmesidir.

           Her ikisi de talasemi taşıyıcısı olan bir çift evlendiğinde, her doğacak çocuk %25 olasılıkla hasta, %25 olasılıkla sağlıklı, %50 olasılıkla talasemi taşıyıcısı olarak doğabilir. Hasta çocuk doğumunun önlenmesi için prenatal tanı yöntemlerine başvurulmalı, bunun için de henüz hamile kalınmadan, çiftlerin DNA mutasyon testleri yapılmalı, bu sayede hamileliğin erken döneminde bebekten alınacak örneklerle bebeğin sağlıklı, taşıyıcı veya hasta olduğu öğrenilmeli, sonuca göre de aile hamileliğin devamı konusunda karar verebilmelidir.

           İlimizde Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesindeki Tıbbi Genetik, Erişkin ve Çocuk Hematoloji bölümleri aracılığıyla DNA mutasyon analizi yapılmakta ve prenatal tanı hizmetleri verilmektedir.

Anne ve baba adayları; Talasemi kalıtsal bir hastalıktır. Talasemi taşıyıcısı olduğunu bilmeniz önemlidir. Taşıyıcıların büyük çoğunluğu hastalığı taşıdıklarını bilmezler, ancak talasemi hastası bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testi yaptırdıklarında öğrenirler. Bu tür kalıtsal hastalıklardan korunmada en etkili yöntem evlilik öncesi tarama testleridir.

Talasemi Taşıyıcılığı;

Hastalık değildir,

Hastalığa dönüşmez,

Bulaşıcı değildir,

Kalıtsal bir özelliktir,

Yaşam Boyu devam eder.

Talasemi taşıyıcılığı evliliğe engel değildir.

Sağlıklı bir çocuk sahibi olmak için evlilik öncesi mutlaka talasemi testinizi yaptırınız.”