MENOPOZ

Kadınların ortalama menopoz yaşı 51 olup, kadınların %95’i 45-55 yaşları arasında menopoza girerler. Peki bu nasıl olur?
Doğurganlık yıllarının sonlarına doğru:
Yumurta sayısı azalır.
Hormonal değişimler ve azalmalar başlar.
Adet döngüsünde pek göze çarpmayan adet miktarı ve yoğunluğunda ufak tefek değişimler başlar.
Sonra Perimenopozal geçiş dönemi başlar:
Menopoza geçiş dönemine Perimenopoz denir. İlk bulgularının başlamasından; en son görülecek adete kadar bu geçiş dönemi yaklaşık 4 yıl sürer. Bu süreçte:
Adet düzensizlikleri olur.
Yoğun hormonal dalgalanmalar olur.
Duygusal moodda bazı değişimler olur.
Ateş basmaları, terleme gibi vazomotor bulgular olur.
Uyku bozuklukları eşlik eder.
Vajinal kuruluk olur, Cinsel fonksiyonlarda değişimler olur.
Yağ metabolizması değişiklikleri olur.
Kemik yoğunluğunda azalma olur.
Bu bulgular kadının hayat kalitesini etkileyebilir.

Perimenopozal dönemdeki kadınların; 
Tamamında adet düzensizlikleri ve hormonal dalgalanmalar olur.
%80’inde ateş başmaları olur.
%20-30’u ilaç tedavisi ihtiyacı göstererek hastaneye başvurur.

Perimenopozal Geçiş Dönemindeki Kadınların Adet düzensizliği nasıldır?
40 ‘lı yaşlarda yumurta azalmasıyla birlikte periodlar 28 günde 1’den 24 günde 1’e kısalmaya başlar ve döllenme günü 14. günde 10. güne erkene gelir. Bebek isteyen hastalara beraberlik zamanı açısından bu bilgi önemlidir.
Menopoz önceleri yani Erken Perimenopozal geçiş Döneminde; ardışık adetlerin sürelerinde yineleyici 7 gün ve üzeri değişikliler (gecikmeler veya erken olmalar) başlar. 
FSH (Foliküler Stimule edici Hormon) değeri yükselir. 
Estradiol düzeyi normal veya yüksek olabilir.
Yumurta sayıları azdır.
Daha sonraları yani Geç Perimenopozal geçiş Döneminde düzensizlikler artarak; adette 60 gün ve üzeri gecikmeler başlar. 
Yumurta sayıları daha da azalır.
FSH değeri daha da artarak 25 iu/lt ’nin üzerine çıkar. 
Estradiol düzeyi değişkendir.
Bu dönem yaklaşık 1-3 yıl sürer. 
Vazomotor semptomlar: ateş basması, terlemeler ve uyku problemleri bu dönemde yavaş yavaş başlar. 

Ateş Basması: 
Menopoza girenlerin %80’inde görülmekte olup perimenopozal kadınların en sık bulgusudur. 
Göğüs ve yüzde başlayıp tüm vücuda yayılır. 2-4 dakika sürer. Çok terleme, çarpıntı, üşüme, titreme, kaygı, stres yapabilir. Sıklığı bazı hastalarda günde 1 ‘den az iken bazı hastalarda saatte 1 bile olabilir. 
Gece olunca, gece terlemesi ve sık uyanma ile birlikte; uyku bozuklukları da eşlik eder.
Özellikle Geç Perimenopozal geçiş döneminde ve Erken Postmenopozal ilk 2 yılında görülür. 
Yaklaşık 3-5 yıl sürer. 
Başlangıçta hafif seyreder, son 2 yılı belirgin hissedilir. 
%20 ilk 1 senede biter.
%12-15 yaklaşık 60 yaşına kadar sürer.
%9 yaklaşık 70 yaşına kadar sürebilir. 

Üro-Genital Atrofi Belirtileri: 
Üro-genital dokular estrojen duyarlıdır. Zamanla Estrojen eksikliği nedeniyle olur.
Vajinal kuruluk
Kaşıntı, Yanma, Hassasiyet, akıntı
İlişki ağrısı, kanaması, sıyrılması
Seksüel disfonksiyon 
Vulvo-vajinal ağrı 
İdrar yolu enfeksiyonu, sık idrar, sıkışma hissi şeklinde olabilir;
Geç Perimenopozal geçiş döneminde yavaş yavaş başlar. Geç Postmenopozal dönemde ise şikayetler artarak belirginleşir. 

Duygusal Mood Değişiklikleri:
Duygusal Moodda bazı değişimler görülür. Gerginlik, stres, uyku bozuklukları ve Depresyon olabilir. Bu duygusal değişimler menopoz öncesi dönem veya postmenopozal döneme kıyasla en çok Perimenopozal geçiş döneminde görülür.

Perimenopoz Tanısı Nasıl Konulur?
45 yaş üzeri
Adet düzensizlikleri varsa
Menopozal bulgular varsa
Ateş basması veya
Duygu mood değişiklikleri veya
Uyku problemleri varsa;
Perimenopoz tanısı rahatlıkla konulabilir. Bu hastalara çoğunlukla FSH hormonu bakılsa bile; FSH bakılması bu bulgularla aslında şart değildir.

Menopoz = Son Final Adet: 
Artık yumurta sayısı çok çok azalmıştır. Menopoz tanısı koymak için 45 yaş üzerinde 1 yıllık adet görememe ile kesin tanı konulur. Başka bir bulguya veya hormon testine ihtiyaç yoktur.   Bu yüzden Menopozun ilk 1 yıllık dönemi de halen perimenopozal geçiş dönemi olarak sayılır. 45 yaş altı için Menopoz demek için adet olamama süresi 2 yıldır; bu durumda erken menopozdan söz edilir. 

Post Menopozal dönem: 
En son final adetin yani Menopoz görülmesiyle Postmenopozal dönem başlar.
İlk 5-8 yıl Erken Post Menapozal dönem olup 
Vazomotor semptomlar ateş basmaları, terlemeler ve Uyku problemleri bu dönemdeki ilk 2 yıl çok belirgindir. Sonrasında düzelir.
Daha sonraki yıllar Geç Post Menopozal dönem olup hayat boyu sürer.
Geç Post Menopozal dönemde Üro-genital bölgede atrofi başlar. Vajinal kuruluk belirginleşir.

Laboratuvar Testleri
45 yaş üzeri hastalara 
Adet düzensizliği ve menopozal bulgular (Ateş basması veya Duygu mood değişiklikleri veya Uyku problemleri) varsa; bu hastalara çoğunlukla FSH hormonu bakılsa bile; FSH bakılması bu bulgularla aslında şart değildir
Adet düzensizliğinden başka menopozal semptomu olmayan asemptomatik hastalara FSH bakılır. FSH 15-25 iu/lt ise de perimenopoz tanısı konulur.
Taşikardi, Guatr, Proptozis gibi hipertiroidi bulgusu varsa TSH (Tiroid Stimulan Hormon) bakılmalıdır.
Göğüslerden süt gelmesi varsa prolaktin bakılmalıdır.
1 yıllık adet görememe varsa Menopoz tanısı için hormon testine ihtiyaç yoktur. 
Rahim alınmış hastalarda FSH: 25 iu/lt ise perimenopoz tanısı konulur. FSH: 70-100 iü/lt üzeri ise postmenopoz tanısı konulur.
Doğum kontrol hapı alan hastalarda hap bırakıldıktan 1 ay sonraki FSH: 25 iu/lt ise perimenopoz tanısı konulur.
40-45 yaş arası adet düzensizliği olan; olası Perimenopozal geçiş dönemi hastalarına hCG, Prolaktin, TSH ve FSH bakılmalıdır.
40 yaş altında adet düzensizliği ve menopozal bulgular (Ateş basması veya Duygu mood değişiklikleri veya Uyku problemleri) varsa AMH (Anti Mülleryen Hormon), ultrasonda yumurta sayımı başta olmak üzere FSH, varsa İnhibin-B,… tam bir hormonal değerlendirme yapılmalı: prematür ovaryen yetmezlik – erken menopoz araştırılmalıdır. 
Herhangi bir yaşta Atipik ateş basması varsa Feokromasitoma, Karsinoid ve diğer bazı tümörler de araştırılmalıdır.

Değerlendirme
Perimenopozal kadınların %20-30’u menopozal şikayetleri sebebiyle doktorlara başvurmaktadır. Hastaların bir kısmı Hormon ilacı almak isterler. Diğer bir kısmı da sonraki hayatında onları nelerin beklediğini bilmek ister: 
Adet Kanama şekli nasıl olacak?
Menopoz bulguları ne yaşanacak? 
Estrojen eksikliğinin uzun dönem sonuçları (Örneğin: Kemik erimesi, Koroner Kalp Hastalığı, Demans) nasıl olacak?
Değerlendirmeler Sonucu Tedavi Açısından;
Menopoz öncesi ve Perimenopozal geçiş döneminde Gebe kalmak isteyen hastaların İNFERTİLİTE potansiyeli için bilgilendirilir. Tüp bebek tedavi şansı varsa Tüp bebek tedavisine başlanır.
40 ‘lı yaşlarda yumurta azalmasıyla birlikte periodlar 28 günde 1’den 24 günde 1’e kısalmaya başlar ve döllenme günü 14. günde 10. güne erkene gelir. Bebek isteyen hastalara beraberlik zamanı açısından bu bilgi önemlidir.
Gebelik potansiyeli halen var olan ve Korunmak isteyen hastalar bilgilendirilip; tüp bağlanması, spiral, doğum kontrol hapı (sigara içmeyenlerde 50-51 yaşına kadar), kondom gibi korunma metodları planlanır.
Perimenopozal geçiş dönemi veya postmenopozal dönemde Hormon tedavisi ihtiyacı var mı diye bakılıp Hormon tedavisi planlanır. Bu hastalara genel dahili muayene, jinekolojik muayene, smear, Mamografi ve Meme ultrason bakılıp hormon tedavisine engel bir durum var mı diye de bakılmalıdır. Hastalar sonraki yıllardaki olası beklentiler açısından da bilgilendirilir 

Perimenopozal Anormal Vajinal Kanamalı Hastalarda;
Hcg gebelik testi
Yumurtlama var mı diye bakılması
Ultrason ile myom, kist, polip, adenomyozis var mı bakılması, 
Rahim ağzı değerlendirilip smear takibinin yapılması
Gerekirse endometrial biopsi de yapılmalıdır.