Hesabı Düzgün Yapalım

Hesabı Düzgün Yapalım

Bundan otuz beş yıl önce pastırma ticaretine merak sardım. Kayserili bir arkadaş vardı; İstanbul’a pastırma gönderir, ben de bakkallara satardım. Pastırma 20 kg olarak tahta kutular içinde gelirdi. İlk siparişimde mal biraz hafif geldi. Tarttım, 17 kilo. Bir dahaki siparişimde baktım 16 kilo. Arkadaş da Kayserili ama eşeği boyayıp satan cinsten değil. Hemen aradım, durumu anlattım. Bana izah ettiğine göre pastırma yolda gelirken kurur, fire verirmiş.  “İstersen sana kuru pastırma göndereyim, ama onun fiyatı fazla olur.”

Şimdi ben pastırmayı bakkallara satarken onun yolda kuruyup fire verdiğini, hesaplamazsam zarar ederim. Mecburen fireyi de hesaba kattık, o zaman bizim bakkalın suratı buruştu. “Ben seninle bu fiyattan pazarlık etmemiştim” dedi. Neyse birkaç sefer idare ettik. Baktım olacak gibi değil, bizim pastırma ticareti de son buldu.

Şimdi bizimkiler ne zaman sermayesiz kalsalar özellikle Batı illerimizde yaşayanlara hitaben “Elektrikte kayıp kaçak bedeli ödemek istemiyoruz. Güney Doğudaki hırsızların cezasını biz çekemeyiz” diye ağlamaya başlıyorlar. Gerçekte Ankara’nın batısında yaşayanlar Ankara’nın doğusunda yaşayanlara yabancı gözüyle bakarlar, onları bir çeşit işgalci olarak görürler. İşte muhalefet de bu duyguyu sömürüyor.

Elektrik dağıtımının nasıl yapıldığını bir kere daha anlatalım. TEDAŞ’ın şehir trafosuna getirdiği elektrik burada elektrik dağıtım şirketlerine aktarılır. Bu şirketler de aldıkları elektriği iletim hatları aracılığı ile abonelere dağıtırlar. Sözün kısası bu şirketler elektrik taşıyıcısıdır, bu işten para kazanırlar. Bu işi yaparken çeşitli masrafları olur; hatların bakım onarımı, elektrik saatlerinin okunarak fatura çıkarılması, tahsilat ve her şeyden önemlisi iletim hatlarında oluşan doğal kayıpların yanı sıra kaçak kullanılan elektrikten doğan kayıplar.

Eskiden bu kalemler faturada ayrı ayrı belirtiliyordu. Şimdi ise iletim bedeli olarak gösteriliyor. Bu bedel üç ayda bir bakanlar kurulu tarafından belirleniyor. Aboneye gelen fatura TEDAŞ’ın sattığı elektriğin bedeli ile dağıtım şirketinin iletim bedeli adı altında aldığı ücret artı vergiler. İletim bedeli tüm Türkiye için eşit olarak belirleniyor. Kayıp kaçak ise normal şartlarda oluşabilecek kaçaklar göz önüne alınarak hesaplanıyor. Güneydoğuda olağanüstü yüksek boyutlarda gerçekleşen hırsızlığın önemli bir bölümü bu hesapta yok. Dolayısıyla güney doğuda çalışan dağıtım şirketlerinin karları büyük ölçüde düşüyor, belki de zarar ediyorlar.

İşler yalnız iletim bedeliyle bitmiyor. Elektriğe son aylarda gelen yüzde otuzu aşan zamma da isyan ediyor yine aynı kesim. Onlar da hesabı biliyorlar ama maksat muhalefet olsun. Dolar Haziran ayında dört liraydı, şimdi altı lira. Ham Petrolun varili haziranda 75 dolardı, şimdi 85 i buldu.

Enerjimizin yarısını ithal kaynaklarla elde ediyoruz. Ama birileri HES’lere , linyit santrallerine, jeotermal santrallere karşı dava açmak dışında bir şey yapmıyor. Ne yapalım şimdi? HES’leri, linyit santrallerini kapatalım. Bulduğumuz her boş alana güneş santrali kuralım. Hava kapalı olduğu zaman da elektriksiz dururuz kış boyunca, ne yapalım.