Çoğul Gebelikler ve Takibi
Serdar Kaya / Sağlık Olsun
- 10308
İkizlerde ideal doğum zamanı ne zaman olmalı 37. Hafta mı 38. Hafta mı?
Çoğul gebelikler, birden çok fetüs taşıyan gebelikler olarak tanımlanır. İkizler yaklaşık 80’de bir, üçüzler 8000’ de bir görülür. Çoğul gebeliklerin oranı günümüzde giderek artmaktadır. Bunun sebebi gelişmiş ülkelerdeki ileri anne yaşı ve kısırlık tedavilerinin çokça kullanılmasıdır. İkizlerin yüzde 36’sı ve üçüzlerin yüzde 77’si infertilite tedavisi sonucunda görülmektedir. Tüm doğumların yüzde 3.4 ’ünü ikiz gebelikler oluşturur.
Çoğul Gebelikler Neden Oluşur?
Çift yumurta ikizleri (dizigot ikizler) iki ayrı yumurtanın tek bir adet döngüsü içinde döllenmesi ile oluşur. Doğduğunda iki ayrı kardeş kadar birbirine benzer ve cinsiyetleri farklı olabilir.
Tek yumurta ikizleri (monozigot ikizler) ise tek bir döllenmiş yumurtanın, döllendikten hemen sonra iki ayrı bağımsız hücreye ayrılması sonrasında her birinin ayrı ayrı embriyolar olarak gelişmeye devam etmesiyle oluşur. Tek yumurta ikizleri birbirlerinin tıpatıp ayna görüntüsü gibi aynısıdır ve tabi ki cinsiyetleri de aynıdır.
Daha çoklu gebelikler ise bu iki durumun farklı varyasyon ve kombinasyonları ile oluşur. Tek yumurta ikizlerinin nedeni bilinmez, hiçbir faktörden etkilenmez fakat çift yumurta ikizleri çoğunlukla yardımcı üreme tekniklerinin uygulanması sonucu gelişir. Çoğul gebeliklerin görülme olasılığı aşağıdaki durumlarda daha fazladır.
Yumurtlama artırıcı ilaçların kullanımı
İleri yaş
Doğum sayısının artması (4. Doğum sonrası)
Afrika kökenli olma
Annenin ailesinde ikiz gebelik öyküsü
Obez ve uzun boylu olma
Beslenmenin iyi olması
Çoğul Gebeliklerde Risk Faktörleri Nelerdir?
Anneye Ait Risk Faktörleri;
Gestasyonel diyabet (gebelik şekeri)
Annede kuvvetli hemodinamik değişikler (akciğer ödemi, kalp yetmezliği gelişme riski)
Anemi
Gebelik yüksek tansiyon (preeklemsi ve eklempsi)
Fazla kilo alma
Akut yağlı karaciğer sendromu
Şiddetli bulantı- kusma
Plesenta anomalileri (plesanta previa ve dekolman plesenta)
Tromboembolizm
Sezaryen doğuma gidişte artış
Fetusa Ait Risk Faktörleri;
Vanishing Twin Sendromu (kaybolan ikiz Sendromu): Erken spontan düşük ile çoğul gebeliklerde fetüs sayının azalması
Fetal kayıplar
Preterm eylem (Erken doğum)
İkizden ikize transfüzyon sendromu (bir bebeğin diğerinden daha iyi büyüyüp gelişmesi durumu)
Monoamniyotik ikizlerde kordon dolanması (Aynı kese içerisinde fetüsler)
Monoamniyotik ikizlerde yapışık ikizler
Yenidoğana Ait Risk Faktörleri;
Prematürite
Anormal fetal büyüme ve gelişme geriliği
Konjenital anomali riskinde artış
Çoğul Gebeliğin Belirtileri Nelerdir?
İlk üç aylık dönemde erken ve aşırı mide bulantısı
Ekstra kilo alımı
Sırt ağrısı
Beklenenden büyük uterus (rahim) ve dolayısıyla göbek
İkinci üç aylık dönem ve sonrasında aşırı fetal hareket
Ultrasonda iki ve daha fazla gebelik görülmesi
Beta Hcg ‘nin (gebelik hormonu) beklenenden yüksek olması
İkiz Gebeliğe Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?
Uygun beslenme diyet kalori alımının düzenlenmesi ile yeterli kilo alımının sağlanmalıdır.
Normal kilolu hastalarda 18-24 kilo alımı;
Obez hastalarda ise 11-19 kilo alımı
Gebeliğin ilk üç ayında ultrason ile tek yumurta ikizi mi, çift yumurta ikizi mi ayrımının mutlaka yapılmış olması gerekmektedir. Çünkü takip, tarama, riskler ve komplikasyonlar bu çerçevede birbirlerinden farklı seyredebilecektir.
Üçüz dördüz gebelikler 11-12. Haftada selektif terminasyon ile ikize indirgenebilir.
Down sendromu taraması
Kombine 2’li testi bakılması
NİFT testi (Kandan CfDNA testi bakılması)
Konjenital anomalilerin taranması: 18-22. Hafta ayrıntılı ultrason ile detaylı anatomik tarama yapılması gerekmektedir.
Tek yumurta ikizlerinde fetal ekokardiografi bakılmalıdır.
Tek yumurta ikizlerinde 16.hafta sonunda iki haftada bir ultrason ile takip edilmelidir.
Çoğul gebeliklerin bebek büyüme hızları tekli gebeliklere göre daha yavaş gelişir. Bu nedenle son aylarda ultrason ile daha sık kilo takibi yapılmalıdır. Büyüme eğrileri ile takip edilmelidir. Doppleri, suyu, fetal biyofizik profilleri ve NST de sık takip edilmelidir.
Bir bebekte anormallik saptandığında selektif fetosit ile sonlandırma yapılabilir.
22. haftada servikal uzunluğa bakılıp 25mm den kısa servikse progesteron desteği sağlanmalıdır.
Fetal gelişim uyumsuzluğuna göre gelişme geriliği yönetimi yapılmalıdır. Aradaki gelişim farlı %20 ye ulaşırsa çok daha sıkı takipler yapılmalıdır.
İkizden ikize transfüzyon sendromunda anne karnındayken lazer ile plasental kolletarel damarların yakılması gerekebilir.
Monokoryonik (tek yumurta) ikizde ciddi etkilenmiş fetusun umbilikal korduna laser koagulasyon ile selektif fetosit yapılabilir.
Preterm eylem (erken doğum) için gerektiğinde bebek akciğer gelişim iğneleri yapılmalıdır.
Acil erken doğum gerekebilir; 32 hafta öncesi Magnezyum infüzyonu cerebral palsi gibi nörolojik sekel gelişim riskini azaltabilir.
Fiziksel aktivite ve egzersiz kısıtlamaları çoğunlukla gereksizdir, tekli gebelikte olduğu gibi gündelik yaşamına devam edebilir.
İkizlerde ideal doğum zamanı ne zaman olmalı?
37. Hafta mı 38. Hafta mı?
Her şey yolunda olan çift yumurta ikizleri için 38 hafta - 38 hafta 6 günü arası ideal doğum zamanı olup; tek yumurta ikizleri için ise 36 hafta - 36 hafta 6 gün arası doğum için ideal zaman aralığıdır.
Çoğul gebeliklerde doğum şekli çoğul gebeliğin tipine, fetüslerin duruş pozisyonuna, gebelik haftasına bağlıdır. Çoğul gebelikler, çoğunlukla belirtilen kriterlerin değerlendirilmesi sonucunda sezaryen doğum ile sonuçlanır. Çift yumurta ikizlerinde her iki bebekte baş geliş pozisyonunda ise normal vajinal doğum tercih edilebilir.