BEBEĞİN ANNE KARNINDA KAKA-MEKONYUM YAPMASI NEDİR?

Bebeğin içinde yüzdüğü suyun mekonyum ile boyalı olması halidir. 31. Gebelik haftasından itibaren görülmeye başlayabilir. Erken doğumlarda %5,1 görülürken; term-vaktinde doğanlarda %16,5 görülür ve post-term yani 41 hafta üzeri gebeliklerde %27,1 görülür.

En sık 41 hafta üzeri gebeliklerde, haftasına göre küçük -SGA bebeklerde ve vajinal makat doğumlarda görülür.

Mekonyum Nedir? Neden Oluşur?

Mekonyum bebeğin ilk kakasıdır. Mekonyum fetal barsaklarda 3. gebelik ayından itibaren bebeğin barsaklarında oluşmaya başlayan siyah-yeşil, kokusuz, steril, kalın, yumuşak kıvamda bir sıvı oluşumdur. İçeriğide dökülmüş olan barsak ve cilt epitel hücreleri, gastro-intertinal musin, lanuga tüyleri, verniks caseosanın yağlı materyali, amniotik sıvı, barsak sekresyonları, glikoproteinler, yağ, protein, pankreatik enzimler, mukopolisakkaritler ve safra pigmentinden oluşur.

Mekonyum suya gebeliğin 3. ayından itibaren karışmaya başlar, 16. gebelik haftasından itibaren geçiş yavaşlar, 20 gebelik haftasında anal sfinkter innervasyonu ile neredeyse durur, 34. gebelik haftasına kadar çok nadir olur. Neredeyse tüm mekonyum içeren sıvı ile doğan bebekler term-vaktinde ve özellikle de posterm -41 hafta üzerinde doğumlarda görülür.

Kordon basısına bağlı vagal sinir uyarımı veya oksijen azalması -hipoksi sırasında yükselen sempatik sistem yanıtı ile artan barsak peristaltizmi ve anal sfinkter gevşemesiyle mekonyum dışarı atılarak; bebeğin içinde yüzdüğü suya karışır.  

Bebeğin Anne Karnında Kaka Yutması-

Mekonyum Aspirasyon Sendromu Nedir?

Mekonyum doğum sonrası ilk nefes almada veya anne karnında yutulup akciğere ulaşması ile “Mekonyum Aspirasyon Sendromu” olarak karşımıza çıkar.

Anne karnında Mekonyum aspirasyonu nasıl mümkün olur?

Mekonyum boyalı su ve uzamış hipoksi (oksijen eksikliği) varlığında bebeğin nefes alması ve yutkunması uyarılmakta ve bu da mekonyumun akciğere aspire (kaçması) edilmesine neden olmaktadır.

Doğum sonrasında ilk nefes almada Mekonyum aspirasyonu nasıl mümkün olur?

Doğum sonrasında ise özellikle baskılanmış doğan bebeklerde hipofarenks ve trakeada bulunan mekonyum ilk nefes almalarda akciğere aspire (kaçması) edilmesiyle oluşur.

Mekonyum boyalı amniotik sıvı ile doğan bebeklerde başka bir sebeple açıklanamayan solunum sıkıntısı gelişmesine Mekonyum Aspirasyon Sendromu (halk arasında bebeğin kakasını yutması) denilir.  Mekonyum Aspirasyon Sendromu hafif şekillerde olabildiği gibi; hayatı tehdit eder vaziyette de görülebilir. Mekonyum boyalı sıvı ile doğan bebeklerin %9,2’sinde Mekonyum Aspirasyon Sendromu gelişir ve tüm canlı doğumların %0,1’inde görülür.

Mekonyum sterildir; ancak akciğere aspire (kaçması) edildiğinde bebeğin kardiyovasküler ve inflamatuar yanıtını tetikleyen bazı sitokinler ve vazoaktif maddelerin salınımına yol açar. Mekonyum içindeki pankreatik fosfolipaz a2 enzimi akciğere zarar verebilmektedir. Ayrıca mekonyum içindeki mukupolisakkarit komponenti bakteriler için mükemmel bir besiyeri özelliği taşır. Doğumdan 96 saat sonra bu proinflamatuar sitokinlerin azalmasıyla akciğer fonskiyonları düzelmeye başlar.

Bebeğin Anne Karnında Kaka Yutması- Mekonyum Aspirasyon Sendromu Nasıl Oluşur?

Eğer bebek su içindeki Mekonyum aspire edip akciğerlerine kaçırırsa hava yolu tıkanabilir. Mekonyum kimyasal ve enfeksiyoz reaksiyonu ve surfarktan inaktivasyonu, hava yolu tıkanıklılığı ile birleşince solunum-dolaşım uyumsuzluğu oluşur. Bu da hipoksemi-kanda oksijen azlığı ve asidoz‘a neden olur. Süreç kronikleşirse pulmoner hipertansiyona da dönebilir.

Mekonyum aspirasyon sendromunun ciddi seyretmesi mekonyumun akciğere aspire (kaçması) edilmesinden daha çok anne karnında primer oluşan asfiksi- oksijensiz kalma ve enfeksiyon nedeniyle oluşur.

Gebeliğin son zamanlarında ve doğum esnasındaki mekonyumun akciğere aspirasyonu (kaçması)  ile olabilen asfiksiye bağlı nörolojik ve solunum baskılanması da görülebilir.

Bebeğin Anne Karnında Kaka Yutması -Mekonyum Aspirasyon Sendromunda Bebek Nasıl Bulgu Verir?

• Mekonyum boyalı bebek olması
• Solunum sıkıntısı kliniği: belirgin hızlı solunum, interkostal ve subksifoid çekilmeler, karın solunumu, burun kanadı solunumu, inleme olması; fıçı şeklinde ön-arka çapı artmış göğüs kafesi olması
• Karakteristik röntgen bulguları ile tanı konulur.

Bebeğin Anne Karnında Kaka Yutması -Mekonyum Aspirasyon Sendromu Önlenebilir Mi?

• 41. gebelik hafta süresinin geçirilmemesi
• Fetal hipoksinin önlenmesi:
• Özellikle 41 hafta üzeri gebeliklerde, intrauterin gelişme geriliği varlığında, preeklampsili hastaların doğumunda çok sık veya sürekli NST takipleri yapılması
• Güven vermeyen NST trasesi ve amion mayi’de kalın mekonyum varlığı artmış mekonyum aspirasyon sendromu riski ile ilişkili olup acil sezeryan doğum gerektirse bile; doğumda NST takiplerinde anormal trase görülmesinin fetal hipoksemi -kanda oksijen azlığı ve mekonyum aspirasyon sendromunu önlemede etkinliği kanıtlanamamıştır.
• Mekonyum boyalı su ile olan doğum sonrası bebeğin, yenidoğan yoğun bakımda 4-6 saat izlenmesi gerekebilir.

Ayrıca bebekte sıkıntı her zaman mekonyum ile olmaz ve her mekonyum varlığıda bebek sıkıntıda demek değildir.